bir başka nokta ise, bundanDNA videosunda da bahsetmiştik,bu mutasyon kavramı.DNA, öğrendiğimiz üzere, sadece bu bazların bir dizilimi.Adenin, guanin, diyelim ki timin de var.Biraz daha adenin, biraz sitozin.Ve bu kodlardan bir sırada yeterince bulunursa,belki bunlardan yüzlerce veya binlerce olmalı,proteinler ve proteinleri kontrol eden elemanlar içinkod görevi görürler, ama belki birindebir değişiklik oldu.Belki bu sitozin, herhangi bir sebepleguanine dönüştü, veya bunlar silindi, ve buDNA'yı değişti

rir.Ama tahmin edebileceğiniz üzere, eğer ben birinin bilgisayar koduna girersemve rastgele harfleri değiştirip yerlerine rastgele pek ne yaptığımınfarkında olmadan yeni harfler koymaya başlarsamçoğu zaman, bilgisayarın bozulmasınaneden olurum.Çoğu zaman, büyük bir çoğunluğunda hem de,bu hiçbir yere gitmez,hiçbir yere.Ya hiçbir şey yapmaz, misal, eğer başkasının bilgisayarınagirersem ve birkaç boşluk eklersembu bilgisayar programını değiştirmeyebilir,ancak noktalı virgüllerden kurtulursam vesayıları değiştirmeye başlarsam muhtemelenbilgisayarı bozarım.Böylece ya hiçbir şey yapmayacak ya da gerçektenorganizmaları öldürecek.Mutasyonlar bazen orijinal hücrenin kendini öldürmesineyol açabilir ve belki kanser üstüne bir dizi video yapacağızve bu açıkça organizmaya koca bir delik kadarzarar verir, yine de organizma üredikten sonragerçekleşirse, organizmaya karşı oluşacakbir şey de olmayabilir ve ek olaraknesilden nesile geçmeyebilir de.Ancak neyse, bunun detayına girmeyeceğim.Ama tüm nokta şu ki mutasyonlar tatmin edici birey çeşitliliğikaynakları olarak gözükmüyorlar.Belki bir kaynak veya bir çeşit katkı olabilirler,ancak ortada bir populasyon içindeki çeşitliliği ayrıştıran, veyabuna çeşitlilik demeliyim, mutasyondan dahatemel bir şeyler olmalı.Ve buradaki cevap aslındatam karşımızda.Aslında biyolojideki en temel şeylerden birine dayanıyor,hatta o kadar temel ki birçok insan neden öyleolduğunu sorgulamıyor bile.Ve bu cevap eşeysel üreme.Eşeysel üreme.Eşeysel üreme dediğimde ise, bu sizin sahip olduğunuzbir kavram ve neredeyse tüm çekirdeğe sahip organizmalarında sahip olduğu ki biz bunlara ökaryotlar diyoruz.Belki ökaryotlar ve prokaryotlar üzerine başka bir video yaparım,ancak evrensel olarak ele aldığınız bu kavramta bitkilerden-- evrensel değil, ancak çekirdekli hücrelerebaktığınızda, neredeyse evrensel olarak hepsi bukavrama sahip: hepsinin dişileri ve erkek bireyleri var.Bazı organizmalarda, bir birey hem erkek hem de dişiolabilir, ancak buradaki genel düşünce tüm organizmalarınkendi genetik materyallerinin versiyonlarını üretipdiğer organizmaların versiyonlarıylakarıştırmalarıdır.Mutasyonlar çeşitliliğin tek kaynakları olsalardı, o zamanben başka Saller tomurcuklandırabilirdim.Belki başka Saller de benden tomurcuklanabilirdi, ve sonrarastgele bir Sal birazcık farklı olabilirdi veher nedense.Ancak, konuştuğumuz üzere, çoğu zamançok küçük değişimler olacak, çokküçük çeşitlilikler ve yeni bireylerle ne türlüçeşitlilikler oluşursa oluşsun, kendimi kopyaladığım butomurcuklanma sürecinin sonucuçoğunlukla negatif olacak.Çoğu zaman, organizmayı parçalayacaktır.Şimdi, eşeysel üremede neler olur?Bir türün DNA havuzunun içinde tüm muhtemel DNAkombinasyonlarını karıştırmaya ve eşleştirmeye devam edin.İsterseniz bunu sizin için biraz daha aydınlatayım.Önce şu korkunç çizimi silmeme izin verin.Hepimiz-- insanları örnek vereyim çünkübiz insanız.biz insanız.23 çift kromozomumuz var, ve her birianne babadan alınan birer adetkromozom barındırıyorŞu şekilde çizebiliriz aslında.Babamın kromozomunu mavi çizeceğim.Yani, 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15--maalesef yerim kalmadı.Biraz da buraya çizelim o zaman-- 16,17,18,19,20,21,22...ve bir tanesini de şuraya çizeceğim,Sanırım bu biraz daha farklı görünüyor.Y'ye benzeyen bir tanesini de şuraya alacağım,ve X ve Y kromozomlarıyla ilgili daha fazla konuşacağız.Yani şu an annemden alınan 23 tane kromozoma sahibim.Eski kafalı demeyin ama,bunu daha kadınsı bir renkle yapacağım.Yani, annemden 23 kromozoma sahibim şu an.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23Burada ne haltlar dönüyor peki?Annemden ve babamdan23'er tane kromozoma sahibim.Hepsiniyan yana çizdim.Bunlardan bir tanesine bakalım.Baktığımız kromozomunbu kromozoma 3 numaralı kromozom diyelim.3 numaralı kromozomu yakınlaştıralım şimdi.Bir tane annemden gelen var işte burada.Aslında belki şöyle yaparsam daha iyi olur.Şunu hatırlamalısınız ki kromozom sadece büyük bir--eğer DNA'yı ele alırsanız DNA sadece çevrelemeye devam eder,ve aslında tüm bu proteinleri çevreler ve bu yapıyı oluşturur, ancaksadece büyük bir-- böyle gördüğünüzde, belki de DNA--hayır, ama bu milyonlarca baz çifti olabilir,böylelikle belki böyle bir şey gibi gözükür.Daha yoğun sarılmış bir-- aslında upuzun bir DNA ipliğive normalde böyle çiziliyor fakat her zaman böyle değil,bundan daha çok bahsedeceğiz,böyle yoğun bir şekilde paketlenmiş gibi çizerler.Diyelim ki bu annemdenve bu da babamdan.Şimdi, buna 3 numaralı kromozom diyelim.Bunların ikisi de 3 numaralı kromozom.Ve buradaki fikir ise annemden ve babamdan farklıözellikler aldığım üzerinedir.Burada çok baside indirgiyorum belki amasadece size ne olduğununfikrini vermeye çalışıyorum.Bu 3 numaralı kromozom, belki saç rengiözelliğini barındırıyor diyelim.Ve belki babam-- gerçek örneği kullanacağım.Babam çok düz bir saça sahipti.Bu kromozom üzerindeki herhangi bir yerde, düz saçgeni var.Diyelim ki buradaki bu küçük şey o gen.Ve unutmamalısınız ki, bu gen binlerce baz çiftinden oluşuyor olabilir,ama diyelim ki bu düz saç geni.Babamın bu geninin bir de düz saçlılık içinaleli mevcut.Unutmayın ki alel genin sadece bir versiyonu,buna düz saçlılık için alel "düz" diyeceğim.alel düz.Şimdi, annemin bana verdiği diğer kromozom ise,temel olarak, bazı istisnalar mevcut ancak çoğunluklaaynı genlerin kodlarıdır ve bu yüzden onlarıbir arada yerleştirdim.Bu aynı zamanda düz saçlılık özelliğini veyakıvırcık saç özelliğini de taşır, ancak annem gerçektekıvırcık saça sahip.Tam burada kıvırcık saç genine sahip.Buradaki genin versiyonu alel kıvırcık.Bu gen şunu söylüyor ki, bakın, bu gen saçınızın kıvırcıkolup olmayacağını belirleyen gen.Genin her bir versiyonuna alel adı verilir.Alel kıvırcık.Şimdi, ben bunların ikisine de vücudumda veya hücrelerimde sahip olduğumdave bu her hücremde var, tüm hücrelerimdetüm hücrelerimde olmasa da birkaç saniye içinde gametlerdenbahsedeceğiz, ancak üreme dışında kullandığımtüm hücrelerimde bu tam kromozom seti mevcut kiben bunu büyüleyici buluyorum.Ama sadece belirli kromozomlar-- misal bu genlertırnaklarımda tamamen işlevsizler çünkü aniden düzveya kıvırcık o kadar da önem taşımaz.Ve şu an basitleştiriyorum.Belki başka bir boyutta önem taşıyacaklar.Ama basitlik için belli başlı yerlerde önemtaşımayacaklarını düşünelim.Böylelikle belli genler belli vücut bölümlerine aittirancak her vücut hücrenize ve biz buna somatik(bedensel)hücreler diyoruz ve bunları üreme hücrelerinden veyagametlerden ayırıyoruz.Bunlar vücut hücrelerim.Bu sizin hücrelerinizin çoğunu oluşturuyor ve bugametlerinizin tam aksi.Ve gametler-- açıkça görelim diye buraya yazacağım--erkek birey için, sperm hücreleridir ve dişiler içinseyumurta hücreleri veya ovüllerdir.yumurta hücreleri veya ovüllerdir.Ancak çoğu hücrem bunların setlerine sahipve vermek istediğim fikir her özellik içiniki temel versiyonum var: biri annemdenve biri babamdan.Şimdi, buradakiler homolog kromozomlar olarak adlandırılır.Homolog kromozomlar.Bu homolog ön ekini gördüğünüz her zaman veyahomo sapiens olarak gördüğünüzde veya homoseksüelhatta homojen kelimelerinde bile aynı anlamda kullanılır, değil mi?Bunu her zaman görürsünüz.Yani homolog aynılık ifade eder.Aslında aynı gen setleri için kod görevi görseler detıpatıp aynı değiller.Aslında aynı genin çok az farklı versiyonları içinkod görevi görebilirler.Benim hangi gen versiyonlarını aldığıma bağlı olarak,yani bana aktarılan genlere, benim genetik yapım-- başkabir kelime kullanayım ve sizi biraz kelimelereboğuyorum sanırım.Yani genetik yapım, genotipim, alellerin sahip olduklarıgen özellikleriyle aynı.Yani ben kıvırcık alelin 5. versiyonuna sahibim.Bu kıvırcık alelin gen havuzumuzda birçokversiyonu olabilir.Ve belki düz alelin de versiyonuna sahibimdir.Bu benim genetik yapım yani genotipim.Fenotipim ise saçımın gerçekte nasıl gözüktüğü.Yani örnek olarak iki insan farklı genotiplere sahipolabilir-- ancak neredeyse aynı gözüken saçlariçin kod görevi görebilirler böylece çok yakınfenotiplere sahip olurlar.Yani fenotip birden fazlagenotip tarafından temsil edilebilir.Yani bu sadece düşünmek için bir şey ve bundan dahaçok bahsedeceğiz ancak sadece bir duyunistedim.şimdi bu konuşmaya girdim çünkü çeşitlilik hakkındakonuşmak istedim.Sonuç olarak çeşitlilik nasıl oluşur?Yani ben bunu yaptığımda ne olacak-- neyseşöyle anlatayım isterseniz.Ben ürediğimde ne olacak?Ve çoktan oldu. Bir oğlum var.Aslında benim oğluma olan katkım bu genlerin yarısınınrastgele bir şekilde toplanmışı olacak.Her homolog çift için, ya annemden aldığımı çocuğumaaktaracağım ya da babamdan aldığımıdeğil mi?Diyelim ki eşimin yumurtalarını döllemeye gidensperm hücresi, diyelim ki şunu, şunu içeriyor, veyasadece 23 setin içinden birertane seçebilirim.Ve siz kaç tane kombinasyon olduğunu merak edebilirsiniz.Her set için bir veya iki homolog kromozom seçebilirimve bunu 23 kere yapacağım.2 kere 2 kere 2, yani 2 üzeri 23 tane.Yani 2 üzeri 23 farklı versiyonu ben oğluma veyakızıma aktarabilirim. Bunun nasıl olduğunu mayoz veyamitoz hakkında konuşurken tartışacağız.Sperm hücrelerimi ürettiğimde, bu hücreler temel olarakbir tane alır-- 23 çift kromozom taşımak yerinesadece 23 tek kromozom vardır.Misal bunların her birinden bir tane alacağım vemayoz sürecinde, buna sonra değineceğiz,bir sürü sperm hücresi oluşturuyorum.Ve her sperm hücresi bu çiftlerden birine sahip olacak,her çiftin bir versiyonu.Belki bu kromozomu babamdan alırım,diğerini ise annemden.Sonra birkaç tane daha bağışlarım-- yanyanaçizmeliyim.Annemden birkaç tane daha bağışlarım.Sonra 5 numaralı kromozom babamdan gelebilir veböyle devam eder.Ancak ortada 2 üzeri 23 tane değişik dizilim varçünkü kromozom aldığım23 çift var.Şimdi, eşimin yumurtası da aynı durumu yaşayacak.2 üzeri 23 adet DNA dizilimi mevcut vebunlar hangi homolog kromozom çiftlerine katkıdabuluncağına bağlı.Yani bir çiftin oluşturması muhtemel kombinasyonlar,kendi yaşamımı örnek olarak kullanıyor olabilirim ancakbu herkes için geçerliEşeysel üreyen tüm canlılar için bu dediklerimgeçerli.Yani eğer ben 2 üzeri 23 DNA kombinasyonu verebilirimve eşim de 2 üzeri 23 DNA kombinasyonu verebilirböylelikle 2 üzeri 46 adet kombinasyon oluşur.Şimdi sadece bunun ne kadar büyük bir rakam olduğunuanlamak için, bu dünya üzerindeki insan sayısınınkabaca 12.000 katı.Yani aslında ortada bir çiftin bile üretebileceği çok büyükbir çeşitlilik var.Ve bunun bile yeterli olmadığını düşünüyorsanız, buhomolog çiftlerin arasında, bunun nasıl olduğundan mayozda bahsedeceğizaslında DNA'ların eşlenmesi sırasında bileçeşitli dizilimler var.Ve bu şu demek: ne zaman bu homolog çiftlermayoz sırasında yanyana dizilirse çapraz değişim(crossover)adı verilen biyolojik olay gerçekleşir ve bu olayda DNAlarçapraz şekilde dizilirler ve buralardanbirbirlerine dokunurlar.Yani tüm bu buraya gider ve bu da buraya gider.Bundan sonra elinizde kalan DNA ise, annemdengelen veya annemden geldiğini düşündüğüm ancakşimdi babamdan da bir parça olan ve bu parça şimdiannemden gelen de bir parçaya sahip.Bunu doğru renkte yapmama izin verin.Böylece annemden geldi.Ve bu çeşitliliğin miktarını daha da fazla artırıyor.Şimdi neredeyse, bu DNAların her birine sahip farklıkromozomların oluşturduğu kromozom çiftleri hakkındakonuşmak yerine şimdi-- artık gen boyutunda farklı kombinasyonlardanbahsedebilirsiniz ve şimdi neredeyse sınırsızçeşitlilik formunu düşünebilirsiniz.Bir populasyondaki aynı geni karıştırmaya veeşlemeye başladığınızda tüm olası çeşitlilikleridüşünebilirsiniz.Ve sadece bir gene de bakmazsınız.Kast etmek istediğim şey, genlerin kendileri belli bir şey içinçok nadirdir-- nadiren bir gen için bakıp ve bu gen kahverengisaç için diyebilirsiniz veya bir başkasına bakıp buzeka genidir veya bu birinin ne kadar sevilebileceğiningenidir diyebilirsiniz.Çoğu zaman çok karmaşık bir şekilde ilişkili birgen iletişimi vardır.Saç özellikleri birkaç farklı kromozom üzerindeki tüm bu gen setitarafından kodlanmış olabilir ve bu da birçok farklı kromozomüzerindeki gen setlerinde kodlanmış olabilir.Ve sonra tüm farklı kombinasyonlar üzerine düşünmeyebaşlarsınız.Ve birden, belki daha önce varolmamışbir kombinasyon ortaya çıkar ve bu kombinasyon çokbaşarılı olur.Bunu düşünmeyi size bırakacağım çünkü o kombinasyonaktarılmış olabilir veya bu yeni kombinasyon yüzündenaktarılmamış olabilir.Bunun hakkında gelecekte daha çok konuşacağız.Ancak size bu eşeysel üreme fikrini göstermek istedimçünkü gerçekten de bir populasyondakiana çeşitlilik kaynağı.Bana göre, felsefik bir fikir, çünkü biz dişilerin veerkeklerin olması fikrini kesin olarak ele alıyoruzçünkü evrensel düşünüş böyle.Ancak üstüne biraz okuma yaptım ve bu sadece 1.4milyar yıl önce oluşmuşa benziyor ve bu neredeysekullanışlı bir özellik çünkü böylesi bir seviyede çeşitliliğidüşündüğünüzde, doğal seçilim başlayabilir--diyebilirsiniz ki sadece salt mutasyonlardan farklı olarakböyle güçlü bir çeşitlilik formuna sahipseniz belki sizönceden ilkel bir cross-over formuna da sahip olabilirsinizancak şimdi bu eşeysel üremeye sahipsiniz ve de buçeşitliliğe, doğal seçilim ise daha verimli yollardagerçekleşebilir.Üreyebilen ve DNAlarını birleştirebilen türler ve aynı zamandaonları karıştırabilen ve eşleyebilenler daha çokçeşitlilik yaratabildiler ve çevreleri tarafındanilk olarakseçilebilirler böylece diğerlerinidaha önce eleme imkanına kavuşurlar kibu da evrensel birözellik haline gelmiştir.Ama bir dünya hayal edebilirsiniz ve bu dünyada bunun hakkındayazılmış bilim kurgu kitapları var ve üç cinsiyet var diyelimcinsiyet 1, 2 ve 3.10 cinsiyet de olabilir.Öyle ki sadece Dünya'da, bu iki cinsiyet kavramıçeşitlilik açısından verimli ve dengelibir yol olduğunu kanıtladı.Umarım, bunu ilginç bulmuşsunuzdur.Gelecek videoda, mayoz ve mitozun nasıl işlediğinedair daha detaylı açıklamalar yapacağım..