tlama Teorisi'nin içindeki ifadelerden bir diğeri ise, en uç noktada bulunan şeylerin......evrenin sınırı olup olmadığı sorusudur. Evrenin bir sınırı var mıdır?Bu soruya cevap vermek için şu iki noktayı iyi yakalamamız gerekiyor:Bir: Evrenin bir sınırı yoktur.İki: Harici boşluk yoktur. Evren, onun dışındaki bir......boşluğa doğru genişlemiyor. Burasını açıklayacağım......ve umarım ki işlerin neden böyle yürüdüğünü görebileceğiz.Bunu gözlemenin en iyi yolu, bir benzeşim kurmaktır.Eğer size iki boyutlu bir boşluğumda......ölçülebilir bir ala

nı olan, yani sonsuz olmayan ve aynı zamanda sınırı olmayan bir uzay boşluğum olduğunu söylersem......-ki ilk bakışta çok zor görünüyor-......bu ölçülebilir bir alanı olan fakat sınırı olmayan şeyi......nasıl inşa edebilirim? Ne zaman bir şey çizsem sanki bir takım sınırları varmış gibi görünüyor.Fakat burada hatırlamanız gereken; bu iki boyutlu uzay boşluğu ya kıvrımlıysa?Burada ne olur? Bana göre buna verilebilecek en kolay örnek bir kürenin yüzeyidir.Buraya bir küre çizeyim. İşte buradaki bir küre.Üzerine de enlem boylam çizgileri çizeyim.Bu takdirde bu küre üzerinde, -üzerini de biraz süsleyeyim-......bu çeşit bir kürede ölçülebilir bir alanınız vardır, bir balonun......bir baloncuğun veya Dünya'nın yüzeyini düşünebilirsiniz.Alanınız ölçülebilirdir ancak sınırları yoktur. Eğer bir yönde sürekli olarak ilerlerseniz......diğer taraftan dolaşarak tekrar aynı yere gelirsiniz.Şimdi, aynı özelliklere sahip üç boyutlu bir uzay boşluğu düşünmemiz gerekiyor. Ölçülebilir bir alan......-artık ölçülebilir alan demek istemiyorum, çünkü artık......iki boyutlu uzay boşluğundan bahsetmiyoruz..Yani, şimdi üç boyutlu uzay boşluğunu düşünelim....-Alan yerine "ölçülebilir yığın" demek istiyorum-......ve sınır olmaması. Bunu nasıl yaparız?Bunu yüzeysel olarak düşünürseniz, yani eğer ölçülebilir bir yığınınız varsa......belki de bir çeşit küpün içinde barınabilir. Bu gibi durumlarda açıkça sınırlar mevcut.Hatta ölçülebilir bir yığını bir kürenin içinde dahi düşünebilirsiniz ki, bunun da açıkça sınırı vardır.Bütün bu yüzey kürenin sınırıdır.O zaman, ölçülebilir yığın olan ve sınırı bulunmayan üç boyutlu uzay boşluğunu nasıl inşa edersiniz?İşte şimdi size bunu anlatacağım.Görselleştirmek çok zor, ancak görselleştirebilmek için......az önce çizdiğim şeyin aynısını buraya da çizeceğim.Hayal etmeniz gerek, her zaman benzeşim kurarak hayal etmeniz gerek......tabii üç boyuttan fazlasını düşünebilen gelişmiş bir beyniniz yoksa.Bu bir küre. Açık olayım, buradaki iki boyutlu bir yüzey.Kürenin üzerinde yalnızca iki yönde yani......dikey veya yatay yönde hareket edebilirsiniz. Şu yönde, ya da şu yönde.Sağa ve sola veya aşağı ve yukarı hareket edebilirsiniz.Üç boyutlu uzay boşluğundaki iki boyutlu yüzey.Buradaki benzeşimi alırsak, hayal edelim, ki hayal etmesi zor; bu taraf üç boyutlu bir yüzey.-Bunu matematiksel olarak yapabilirsiniz, işlemler çok zor değil. Bu taraf dört boyutlu boşluktaki üç boyutlu yüzey......ve bunu da aynı şekilde çizeceğim.Böylece burada gördüğümüz üç boyut, yüzeyin iki boyutu olacak.Diğeriyle aynı şey. Hayal edelim derken bunun evrenin asıl şekli olduğunu söylemiyorum.Tam şeklini bilmiyoruz ama kavisli olduğunu biliyoruz. Tam şeklini bilmiyoruz......ama küre en basit örnek olur. Başka şekiller de var, mesela bir toroid de......eğer sınırı olmayan ölçülebilir bir yığın resmetmek isterseniz işi görür.Ayrıca, doğruyu söylemek gerekirse, aslında evrenin ölçülebilir bir yığın olup olmadığını bilmiyoruz.Bu hala tartışmaya açık bir soru, fakat size göstermek istediğim sınırı olmayan ölçülebilir bir yığın......olması mümkün. Ayrıca bir çok insan buna inanıyor -ve burada inanmak demeliyim çünkü kanıtlar üzerinden konuşmamız zor-......burada bahsettiğimiz şey, özellikle de konu Büyük Patlama olduğundan, mevcut bir ölçülebilir yığının varlığı.Bazı boyutlar ölçülebilir veya akla sığmayacak derecede büyük ve geniş bir yığını işaret ediyor.Özetle ölçülebilir. Şimdi, elimizde bu -hayal edin- küre var.Tekrar belirteyim, eğer bu dört boyutlu kürenin yüzeyindeyseniz, -dört boyutlu bir küre çizemem- ama......eğer bu dört boyutlu kürenin yüzeyindeyseniz, hangi yöne ilerlerseniz ilerleyin, başladığınız yere dönersiniz.Eğer bu yönde ilerlerseniz, yine buraya gelirsiniz. Ayrıca, evren o kadar devasa ki, ışık bile......belki ışık bile etrafını dönebilmek için inanılmaz miktarda zamana ihtiyaç duyabilir.Ve eğer bu küre genişliyorsa, ışığın bile turunu tamamlamasını imkansız......kilacak derecede hızlı genişliyor olabilir. Fakat teoride, eğer bir şeyler yeterli hıza ulaşabilirse......eğer ilerlemeye devam edebilirse, tekrar başladığı noktaya dönebilir. Şimdi; üç boyutlu bir yüzey dediğimizde......dört boyutlu bir kürenin üç boyutlu yüzeyinden bahsetmiş oluyoruz.Bu da, bu üç boyutun da bu yüzey üzerinde olduğu demek. Ben yalnızca iki boyut çizebiliyorum......ama bu da, eğer doğruysa, eğer evren dört boyutlu bir kürenin üç boyutlu......yüzeyiyse, eğer sürekli yukarı doğru giderseniz, aşağıdan yine aynı noktaya ulaşacağınız anlamına gelir.Yani eğer sürekli, yolun sonuna kadar yukarı ilerlerseniz, varacağınız yer aynı noktadır.Bu inanılmaz derecede uzun bir mesafe olabilir, ancak yine de aynı noktaya varırsınız.Eğer sağa doğru giderseniz, sonunda etrafından dönerek aynı yere gelirsiniz.Sayfanın "içine" doğru gitmek isterseniz, bunu şöyle çizeyim, eğer sayfanın içine doğru yol alırsanız......sonunda yine dışarıdan aynı noktaya geri gelirsiniz.Yani buradaki çıkarım, eninde sonunda aynı noktaya varacağınızdır.O zaman, evrenin genişlemesi sorusuna geri dönelim.Bildiğiniz gibi, genişleyen evren, başka bir boşluğun içine doğru genişlemiyor.Tüm uzay boşluğu onun içinde, ancak halen genişlemeye devam ediyor.Modelimiz bu. Bu durumda Büyük Patlama'dan kısa bir süre sonra dört boyutlu küremizin şöyle görüneceğini hayal edebiliriz.Belki başta küçük bir dört boyutlu küre idi, belki Büyük Patlama'da inanılmaz derecede......küçük bir küre idi fakat ardından daha büyük bir küre haline geldi. Üzerini biraz süsleyeyim ki......sayfanın dışına taşıyormuş gibi görünsün. Bir sonraki aşamada da küre bunun gibi görünüyor olabilir.Şu anda şu soru çekici gelebilir: "Pekiyi bu küre dışında bir şeyler yok mu?""Burası evrenin içine genişlediği boşluk değil mi?""Burası da evrenin bir nevi parçası değil mi?" Cevabım ise, eğer üç boyuttan bahsediyorsak, hayır olurdu.Evrenin tamamı bu dört boyutlu kürenin yüzeyidir.Eğer daha fazla boyuttan bahsetmeye başlarsak, o zaman evet, üç boyutlu evrenimizin dışındaki......şeylerden de bahsedebiliriz. Fakat, evren uzay-zaman doğrultusunda genişledikçe, -bildiğiniz gibi dördüncü......boyutu gözlemenin yollarından biri de zamanın kendisidir- şeyler birbirinden mütemadiyen uzaklaşır.Ayrıca gelecekteki videolarda Büyük Patlama'nın neden piyasadaki en iyi teori olduğuna dair kanıtlardan bahsedeceğim.Fakat şimdi, anlayabileceğiniz gibi, eğer bu küre üzerinde aralıkları şöyle olan......iki noktanız varsa, bu küre genişledikçe, bu dört boyutlu küre, bu baloncuk ya da balon büyüdükçe......bu iki nokta -hadi üç tane çizeyim- bu üç nokta birbirinden daha da......uzaklaşacaktır. İşte bu da, Büyük Patlama'yı inanılır ve mantıklı kılan en önemli noktalardan.Yani burada her şey merkezi bir noktadan kaynakla genişlemiyor, fakat her şey......her şeyden kaynakla genişliyor. Eğer evrenin herhangi bir noktasından başka bir noktaya giderseniz, diğer her şey......sizden uzaklaşır ve siz daha uzağa gittikçe onlar da daha hızlı bir şekilde sizden uzaklaşır gibi görünür.Şimdilik burada, üzerine düşünebileceğiniz ufak bir girişle bırakıyorum. Ardından bu temelin üzerinden ilerleyip......gözlemlenebilir evreni gözlemlemenin ne demek olduğu üzerine çalışırız