inansal uygulamaların çoğu uluslararası geçerli, ancak gene de kanunlar, mevzuat, düzenleyici kurumların öngördüğü uygulamalar, kısacası kurallar diyelim,.. bir ülkeden diğerine değişiklik gösterebiliyor. Örneğin Türkiye'de işlem yapacaksanız, bankacınız size SPK'nın açığa satışı düzenleyen tebliği doğrultusunda işlem yaparken dikkat etmemiz gereken hususlar şunlardır.. diye anlatmaya başlayacaktı. Hisse senedi işlemlerinizi ise hem aracı kurumdan hem bankalardan yapabilirdiniz. Her halikarda, benim size anlattıklarım, bu ko

nunun temel bilgileri. Temel bilgiler bunlar....Her neyse, aracı kuruma gittim ve ben IBM'i açığa satmak istiyorum dedim..Kolay bir sayı olsun, diyelim ki sadece 1 adet IBM hissesi satmak istiyorum..Aracı kuruma gidip, 1 adet IBM hissesini ödünç almak istediğimi söylüyorum..İlk duyduğunuzda bunu şaşırtıcı bulabilirsiniz..Ancak satabilmek için önce bu hisse senedinin elimde olması lazım,ben de gidip bu hisse senedine sahip olan birisinden ödünç alıyorum.Bunu o hisse senedini bir süre için kiralamak olarak da düşünebilirsiniz.Aracı kurum bu hisse senedini nereden buluyor peki?.Aracı kurumun çok sayıda müşterisi var.Aracı kurumun müşterilerini de çizeyim buraya..Aracı kurumun müşterileri arasındaki bazı kişilerin elinde,daha doğrusu aracı kurumdaki emanet hesaplarında IBM hisse senedi var..Aracı kurum nezdinde bulunan emanet hesaplarında IBM hisse senetleri var, bunlar müşterilere ait olan senetler..Buradaki müşterilerin hepsinde IBM hissesi var.Elinde IBM hisse senedi olan müşteriler eğer satış yapmak isterlerse,aracı kurum bu hisseleri onlar adına piyasada satacak...O zaman bu değişecek, nakit olacak, 100 $ olacak, değil mi?.Diyelim ki IBM şirketi kar etti ve temettü dağıtmaya karar verdi,hissedarlara 5 $ verecek,.o zaman bütün bu yatırımcılar 5'er $ temettü alacaklar.Çünkü bu kişiler IBM şirketinin hissedarları, bu şirketin hisse senedini ellerinde tutuyorlar.Ayrıca sadece bilginiz olsun diye söylüyorum, hisseyi sattığınızda 'short', aldığınızda 'long' pozisyonda olursunuz.Türkiye'de de aynen bu terimlerle kullanıldığını biliyorum, hisseyi sattın mı da deniyor, shortladın mı da deniyor, şortlamak gülmeyin :))Uzun pozisyondayım, veya long pozisyondayım dediğinizdeo menkul kıymeti satın aldığınızı veya elinizde olduğunu belirtirsiniz.Kısa pozisyondayım, veya short pozisyondayım dediğinizde ise malı satmış durumdasınız,.İşlemler nasıl gerçekleşiyor diye bakıyorduk.Aracı kuruma gittim ve 1 adet IBM hisse senedini ödünç almak istiyorum dedim..Aracı kurum da diyor ki, tamam bizde bir sürü IBM hisse senedi var,bir işe yaramadan öylece duruyorlar..Aracı kurumun kendi portföyünde IBM olabilir, veya müşterisiyle konuşarak müşteri portföyündeki hisseleri de ödünç verebilir.Aracı kurum bana 1 adet IBM hisse senedini ödünç verecek.Ve bu hisse senedini benim onlardaki hesabıma kaydedecek, yatıracak.Bu hisseyi ödünç aldığım için, kira ödemem gerekecek.Bu ödemeyi, ödünç aldığınız aldığınız hisse senedi için faiz ödüyorsunuz veya kira ödüyorsunuz gibi düşünebilirsiniz..Kira gibi düşünmek daha mantıklı.Birinin dairesini kiraladığınızda, elde ettiğiniz kullanım hakkı karşılığındakira ödüyorsunuz,bu da hisse senedinin kirası....Sanırım işin mantığını açıklayabildim.Ama bunu ödünç alıyorum.Aklınıza bir soru gelmiş olabilir.Bu adamın hissesini nasıl ödünç alırsın?Demek istiyorum ki, bu adam bunu yarın satmak isteyebilir?Bu iyi bir soru.Eğer hisse senedini bana ödünç verirse artık elinde satacak hisse senedi kalmayacak..Eğer bana ödünç verdikten sonrahisse senedini satmaya karar verirse .burada aracı kurum devreye girecek.Biliyorsunuz hamiline yazılı hisse senetleri birbirinin aynısı,yani borsa takasına hangi seri numaralı senedi teslim ettiğiniz farketmez, IBM sattıysanız IBM teslim etmeniz beklenir sadece.Dolayısı ile aracı kurum devreye girecek,başka bir müşteriden IBM alacak ve satmak isteyen bu kişiye verecek.........Aracı kurum bu ödünç işlemlerini yaparken,hisse senedi sahibinin de bilgisi ve onayı alınır.Hisse senedini elinde tutan bu kişi,hissesini bana ödünç verecek ve kira alacak. Örneğin emeklilik fonlarını düşünün, çok büyük portföyleri var ve sık alıp/satmıyorlar.Yani aracı kurum benden aldığı hisse senedi kirasının birazını kendisine ayıracak,.kalanı hisse senedini ödünç vermiş olan kişiye aktaracak.Aracı kurum, kontrolü altında bulunan IBM hisselerinin sadece bir kısmını ödünç işlemlerine konu eder,hiçbir zaman tümünü birden ödünç işleminde kullanmaz.Ki gerektiğinde kaydırmaları yapabilsin.Önümüzdeki videolarda, hisse senedini ödünç almadandirek açığa satarsanız neler olacağını da konuşacağız, şimdilik sadece böyle bir işlem de olduğunu ve ismine de naked short dendiğini söyleyeyim...Ancak genel işleyiş anlattığım gibi,yani hisse senedini ödünç alıyorsunuz,.size ödünç veren müşteri satmaya karar verdi diyelim.Bu sefer aracı kurum ona ödünç senet verecek başka bir müşteri buluyor.Diyelim ki ben bu adamdan ödünç aldım........Peki, hisseyi ödünç aldım, hisse senedi benim elimdeyken şirket temettü öderse ne olacak?Hisse başına 5 $ temettü dağıtacak IBM.Hisse senedini bana ödünç vermiş olan kişi,doğal olarak temettüsünü bekliyor.Bu adamın, hisse senedinin sahibi olarak hangi hakları varsa,o hakları kullanabilmesi lazım,temettü almak da hakkı.....Eğer hisse senedi bendeyken temettü ödemesi olursa,bana ödenen temettüyü hisse senedini borç almış olduğum kişiye veriyorum.Neyse, çok şükür 1 adet IBM hisse senedini ödünç almayı başardık.Şimdi bununla ne yapacağım?Benim görüşüm, IBM'in hisse fiyatının 50 $'a düşeceği yönünde,peki ben bu işten nasıl para kazanacağım?Şu an geçerli olan fiyatın, yani cari fiyatın, yani piyasa fiyatının 100 $ olduğunu söylemiştik..Bu hisseyi ödünç aldım.Şimdi de satacağım.İlk olarak hisseyi ödünç alıyorum..Ve şimdi bunu piyasada satıyorum.Piyasa fiyatı 100 $, ben de borsada bu fiyattan sattım...Borsa sol tarafa çizdiğim bina.Borsada sattım ve 100 $ aldım.Şimdi neler olacak bakalım.Benim şimdiki durumum ne?Şuraya kişisel bilançomu çizeyim.Aktiflerim, pasiflerim.Varlıklarım neler, yükümlülüklerim neler?Nakit 100 $'ım var.Yükümlülüklerim ne durumda?1 adet IBM'in hissesi borçluyum.Diyelim ki analizlerim doğru çıktı, işin açığını isterseniz genelde çıkmaz..İleride açığa satışın riskleri üzerinde de duracağım..Ama diyelim ki bu sefer analizlerim doğru çıktı,hakikaten de birkaç gün içinde hissenin fiyatı düştü ve IBM artık 50 $'dan işlem görüyor.Pozisyonumu kapatabilirim artık.Elimde 100 $ nakit var, değil mi?Sattığım hisse senedini geri alacağım..Borsadan 1 adet IBM hissesi aldım.Aldığım 1 adet IBM hisse senedi için ne kadar ödemem gerekiyor?100 $ mı?Hayır, IBM hisse senedinin fiyatı 50 $'a düşmüştü,ben de 1 adet hisse senedi için 50 $ ödeyeceğim..Buraya çizeyim,50 $ ödüyorum, 1 adet IBM hisse senedi alıyorum.1 adet hisse borcum vardı, gittim borsadan bunu satın aldım,sonra da götürüp aracı kuruma verdim, hisse senedi borcumu ödedim. İlgili komisyonları da ödedim.Aracı kurum da ilgili müşterisi ile helalleşti.....Hisse senedini 100 $'a sattım,sonra da 50$'a alıp yerine koydum....Elimde ne kaldı?Hala 50 $'ım var, hatta 50 $'dan birazcık az çünkü aracı kuruma komisyon ödedim.Ödünç aldığım 1 adet IBM hissesini de geri verdiğime göre kimseye borcum kalmadı.Bu alışverişten, daha doğrusu bu satış/alıştan cebime 50 $ kar kaldı.Borsada işlem yaparken, düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satmaya çalışırız..Açığa satış için de aynı genel kural geçerli,sadece işlemleri ters sırayla yapıyorsunuz.Öncek satıyorsunuz- yüksek fiyattan, sonra alıp yerine koyuyorsunuz- düşük fiyattan.Umarım açığa satış hakkındaki bu açıklamaları aydınlatıcı bulmuşsunuzdur.....Bir sonraki videomuzda, açığa satışın riskleri üzerinde duracağız, ve piyasalar açısından hatta toplumun geneli açısından iyi bir şey olup olmadığı konusunda tartışacağız....İleriki videoda görüşmek üzere