6 Aralık 2010, PAZARTESİ

Karbon 14 2 Dating

İçinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi'nde tahminen 100 ila 400 milyar yıldız vardır......ve böyle bir sayıyı duyduğunuzda aklınıza şu sorunun gelmesi kaçınılmazdır:Bu yıldızların herhangi birinin yörüngesinde dönen gezegenlerde uygarlıklar var mıdır......ve belki daha da ilginci, bu uygarlıkları tespit edebilir miyiz?Acaba bizim gibi teknolojik ilerlemeler kaydedip......bizim gibi diğer uygarlıkların tespit edebilmesi için......uzaya elektromanyetik dalgalar yayıyor ve......"Hey, burada sizin gibi televizyon izleyen, radyo kullanan ve benzer şeyler yapan başkaları da var." diy

or olabilirler mi?Bu videoda yapmak istediğim şey, bu soruyu cevaplamak değil tabii.Çünkü bu ucu çok açık bir soru ve cevabını bilmiyoruz.Elimizde bu soruyu cevaplamanın yakınından geçebilecek kadar bile veri yok......ancak

yapmak istediğim, en azından soru üzerine düşünebilecek bir çerçeve oluşturmak......ve galaksimizde tespit edilebiliecek ne kadar uygarlık olduğuna dair......bir tahmin yolu ortaya koymak.Bunu duymuş vey

“Karbon 14 Arkadaş 2 Http://www.khanacademy.org/video?v=4YUtnod-YuE: En fazla ücretsiz dersler...”
Khan Academy

a duymamış olabilirsiniz ancak, bunun ile ilgili bir formül mevcut......ve adına Drake Denklemi diyoruz.Bizim yapacağımız şey ise, bundan bağımsız olarak......Drake Denklemi'nin bize göre olan versiyonunu türetmek olacak.Orijinaline göre biraz farklı......ama düşünce süreci aynı olacak.İlerleyen videolarda da belki, Drake Denklemi ile......elde ettiğimiz sonuçları irdeleyebilirim.Bilginiz olsun, Drake Denklemi, adını California Santa Cruz......üniversit

Karbon 14 2 Dating Resim 1 Karbon 14 2 Dating Resim 2 Karbon 14 2 Dating Resim 3 Karbon 14 2 Dating Resim 4

esinde profesör olan Frank Drake'den alır.Bu problemin çözümü için bir sistem getiren ilk kişi oydu......ve bu yüzden bu denkleme onun adı verildi.Ancak bu denklem, öyle günlük hayatta uygulayıp sonuçlar alarak......bunlar üzerinden bir şeyler inşa edebileceğiniz türden bir denklem değildir.Getirdiği sistem, "Galaksimizde ne kadar tespit edilebilir......uygarlık vardır?" sorusu üzerine düşünmeye yöneliktir.Bu soruya cevap olarak, Frank Drake'in başladığından biraz farklı olarak başlayacağım.Onun kullandı

ğı ilk değişken, her yıl yeni doğan yıldız sayısıdır.Aramızdaki tanımların ne kadar benzerlik göstereceğini göreceksiniz.Burada yapmak istediğim, yıldızların toplam sayısıyla başlamak.Burada ortaya koymak istediğimiz sayıyı......"N" ile göstereceğim ve bu sayı bize......içinde bulunduğumuz Samanyolu'ndaki tespit edilebilir uygarlıkları verecek.Altını çizmek gerekirse, eğer bu yıldız sahasına bakarsak......mesela bu yıldızın yörüngesinde yaşama uygun bir gezegen vardır......ve bu gezegende sıvı su, hatta akıllı yaşam bile mevcuttur......ancak tespit edilebilir olmayabilir......çünkü henüz elektromanyetik ışıma kullanacak kadar teknolojik anlamda gelişmiş olmayabilirler......veya iletişim için başka bir yol bulmuş olabilirler.Hatta elektromanyetik ışınımın, yani radyo dalgaları vesaireden bile daha ileri bir iletişim yolu bulmuş olabilirler......ve bu yüzden onları asla tespit edemeyecek olabiliriz.Burada bahsettiğimiz uygarlıklar, az çok bize benzeyenler......yani bizim kullandığımızdan çok farklı olmayan bir teknoloji kullanan uygarlıklar."Tespit edilebilir"den kastımız bu.Şimdi gelin bunun üzerine biraz düşünelim.Denkeleme başlamak istediğim değişken, galaksimizteki tüm yıldızların toplam sayısı.Buna "N*" diyeceğim.İşte bu, galaksimizdeki yıldızların sayısı ve en iyi tahminle bunun 100 ila 400 milyar adet yıldız olduğunu söyleyebiliyoruz.Aslında tam sayıyı bile bilmiyoruz, çünkü bazıları tespit edilebilir değiller......ve galaksinin merkezi bizim için kocaman bir sis perdesi gibi.Onun öbür tarafında ne olduğunu bilemiyoruz......ve merkezde toplanmış yıldızları göremiyoruz bile.Dolayısıyla en iyi tahminle bu sayı, 100 ila 400 milyar arası yıldızdır.Burada tabii, bu yıldızlardan gezegene sahip olanlar şeklinde bir alt küme olacak.O zaman bu sayıyı bu alt küme ile......yani bir gezegene sahip olma sıklığını çarpalım.Eğer siz bir yıldızsanız, bu da bir gezegene sahip olma yüzdeniz......sıklığınız ya da oranınız budur.Buraya "gezegene sahip olma oranı" yazayım.Yani, eğer bu tahminen yüz milyar ise......-ki her gün güneş sistemimiz dışındaki "ötegezegenler" hakkında......yapılan keşifler sayesinde daha çok şey öğreniyoruz-......buna dörtte bir diyebiliriz.Ardından bunu işleme vurduğunuzda da, 100 milyar çarpı 1/4......bize 25 milyar sonucunu verecektir.Ancak bu sayı henüz uygarlıklara ulaşmak için yeterli değil.Ayrıca gezegenler üzerine de düşünmemiz gerek. Örneğin Jüpiter gibi......Neptün gibi veya Merkür gibi gezegenlerde bizimkine benzer yaşam formlarının hayatta kalabileceği şüpheli.Bu gezegenler üzerlerinde yaşam barındırmaya da müsait olmalılar.Tercihen çekirdeğinde kayaçlar, yüzeyinde likit su gibi......yaşam için gerekli içeriği barındırıyor olmasını ararız.Fakat belki de yeterince yaratıcı olmuyoruz, çünkü bizim bildiğimiz yaşamın kapsamı bu kadar.Neyse, şimdi de bu sayıyı üzerlerinde yaşam barındırabilecek gezegen sayısıyla çarpalım.Aslında gerçekten üzerlerinde yaşam barındırıp barındıramayacaklarını bilmiyoruz......ancak yıldızlarına uzaklıkları oldukça müsait görünüyor.Ne çok sıcak, ne çok soğuk. İdeal oranda yerçekimi, su ve diğer şeyler var.Her ne kadar bunun tam olarak ne anlama geldiğini bilmesek de......tahmin yapmak gerekirse, gezegeni bulunan güneş sistemlerini ele aldığınızda, yaşam barındırabilecek ortalama gezegen sayısı bu diyebiliriz.Hatırlatayım; biz bu cevabı bilmiyoruz.Belki 0.1'dir. Muhtemelen 1'den küçük olacaktır.Bundan dolayı, gezegeni olan herhangi bir güneş sisteminin......yaşam barındıran gezegene sahip olması ihtimalı belki 0.1'dir, belki 1'den bile fazladır. Bilmiyorum.Burada kesin cevabı bilmiyoruz, ancak destekli sallayacağım.Diyorum ki, bu oran, 0.1 olsun.Burada da gezegeni olan yıldızların oranını tahmin etmiştik.Dediğim gibi, bu sayıları kafamdan uyduruyorum. Doğru cevapları kesin olarak bilmiyoruz. Buna 1/4 demiştim.Yani, eğer bu sayıları çarparsak......galaksimizde yaşam barındırabilecek kapasiteye sahip gezegenlerin sayısını bulmuş oluruz:Yani çeşitli yıldızlar etrafında dönen çeşitli gezegenlerin arasında, yaşam barındırmaya müsait olanların sayısına ulaşırız.Şimdi, bu bize galaksimizdeki yaşam barındırabilir gezegenlerin tamamının sayısını verir.Ancak, yalnızca sıvı suyunuz, doğru sıcaklıklarınız ve diğer içerikleriniz var diye......gezegeniniz üzerinde illaki yaşam belirecek diye bir şey yoktur.Öyleyse bu oranı da, yaşam belirme oranıyla çarpalım.Yani bu oran (fp) üzerinde gerçekten yaşam olan gezegenleri ifade ediyor......yani sayıyı tam olarak bilmesek de bu üzerinde gerçekten......yaşam olan gezegen oranı.Aslında bu çok büyük ve tartışması süren bir sorudur.Belki de gerekli içeriği barındıran tüm gezegenlerde yaşam vardır.Belki de bu galaksimizde ve hatta evrenimizde çok sık karşılaşılan bir durumdur......veya belki de bu çok nadir görülebilen bir şeydir.Ortaya çıkması için acayip sayıda olayın sırayla gerçekleşmesi gerekiyordur.Bu yüzden, sırf elimizde bir sayı olsun diye, bir şeyler söyleyeceğim.Belki üzerinde gerçekten yaşam beliren gezegen sayısının......tüm gezegen sayısına oranı 1/10'dur.Yaşamın her türlü garip ortamda gözlenebilen dirençli ve esnek bir şey......olduğunu göz önüne alırsam, kişisel tahminim bundan daha yüksek olacaktır.O zaman daha yüksek bir sayı vereyim ve......gerekli içeriği barındırma oranı 0.5 olsun.Buraya kadarki işlemin bize söyleyeceği......galaksimizde bu gezegenlerin varoldukları süre zarfında, kaç tanesinde yaşamın bir şekilde......belirdiği olacaktır.Yaşam belirmiş ve kaybolmuş olabilir.Bir nükleer savaş ile kendisini yok etmiş olabilir.Ancak bu bize galaksimizde, tarihleri boyunca en azından......bir noktada üzerilerinde yaşam belirmiş gezegen sayısını verecektir.Bizim aradığımız uygarlıklar, yani akıllı yaşam.Yani eğer Dünya'ya hiç göktaşı düşmeseydi......ve dinozorlar yaşamaya devam etseydi, bizim gibi radyo, televizyon......telefon gibi şeyleri kullanabilecek noktaya kadar evrimleşemeyebilirlerdi.İşte bu tip acayip durumlar sayesinde......ekosistemde oluşan boşluklar yok oldu......ve biz ortaya çıktık, zekamız ilerledi ve......böyle Youtube videoları çekmek falan gibi......çılgın şeyler yapmaya başlayabildik.Neyse, o zaman buraya kadarki işlemlerle......çıkan bu oranı, üzerlerinde akıllı yaşam......beliren gezegen oranıyla çarpalım.Bu oran, 1/10 gibi bir sayı......olabilir. Ardından da muhtemelen......bir sonraki videoda tamamını hesaplarım.Bunun farkına varmanız çok önemli......çünkü daha önce de dediğim gibi, burada......çeşitli yaşam türlerini görüyorsunuz.Hatta bu Dünya'daki, yani gezegenimizdeki yaşamın örnekleri.Her ne kadar bu bir uzaylı gibi de görünse......bu çok yakından çekilmiş bir ekin biti.Ancak çevremizde hayal etmeye bile başlayamayacağımız......sayıda yaşam formları var.Fakat bizim aradığımız, gezegenlerde belirmeye......başlayan akıllı yaşam......çünkü yalnızca akıllı yaşamın, bizim tarafımızdan tespit......edilebilecek iletişim yollarını kullanabilme......imkanı vardır.Akıllı yaşam dedim ama......akıllı yaşam formlarının hepsi......eninde sonunda birbiriyle iletişim kurabilmek için radyo dalgalarını......yani elektromanyetik ışınımı kullanacak kadar teknolojik açıdan gelişecek diye bir şey de yok.Belki biz de doğru olaylar gerçekleşmeseydi......bu aşamada takılıp kalabilirdik.Dolayısıyla, burada ihtiyacımız olan şey de şu;Burada, galaksimizde bulunan ve tarihlerinin bir kısmında......üzerlerinde, belki bizimki ile aynı döneme denk gelmese de......akıllı yaşam barındırmış gezegen sayısı var.Fakat bizim yapmak istediğimiz şey, bu oranı daha da düşürmek......ve bu akıllı yaşamın teknolojide ilerleyerek bizim tarafımızdan tespit edilebilir hale gelmişleri bulmak.O zaman bu oranları da çarpalım. Buraya bir "İ" yazayım.Bu "İ", iletişimi kullanabildikleri için değil, bizim tespit......edebileceğimiz türde iletişim kullanabildikleri için olsun.Yani bu oran, tespit edilebilirlerin oranı olsun.Burada sona geldiğimizi, bu işlemin bize galaksimizdeki toplam uygarlık ya da yaşam formu......veya üzerinde tespit edilebilir teknoloji kullanan yaşam formu bulunan ya da tarihinin bir noktasında bulunmuş bir gezegen......sayısı vereceğini düşünebilirsiniz. Tabii, uygarlıklar doğup, ölmeseler daha iyi olabilirdi......ancak gerçek, bunların yok olabilmesidir. Kendi kendilerini yok etmiş de olabilirler......fakat esas nokta, o güneş sisteminin veya gezegenin tarihine göre yalnızca kısa bir......zaman zarfında varolmuş olabilirler.Dolayısıyla, "şu anda" varlığını sürdüren uygarlıkların sayısını bulabilmek için......ki bu "şu anda"nın ne anlama geldiğini önümüzdeki videoda biraz daha açacağım, çünkü eğer......on bin ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızda bir şeyler tespit edebiliyor olsaydık......bizim "şu anda"mıza göre, sadece sinyal alıyor olurduk.Yani, bu sinyaller on bin yıl önce yayınlanmış olurdu.Ancak benim yapmak istediğim, bize şu anda ulaşan......sinyalleri gönderenlerin oranını öğrenebilmek.İşte burada da, uygarlıkların ortalama yaşam süresi olduğunu varsayacağım......ve buna "L" diyeceğim. On bin yıl, buna uygun bir sayı olabilir.Tabii, uygarlığın yaşam süresi bir tarafa, o yıldın da bir yaşam süresi var.Onun için de bir "T" yazıyorum.Burada ayrıca gezegen için de bir yaşam süresi verebilirim......ama tahmin ediyoruz ki, eğer bizim yıldızımız bir......süpernova ile patlarsa, Dünya'nın üzerinde bir daha......yaşam belirmesi gibi bir ihtimal kalmayacaktır.Yani buna on bin yıl dedik......ve bu paydadakine de 10 milyar yıl dedik.İşte bunları da çarparsanız ortaya çıkan......galaksimizde şu anda tespit edebileceğimiz uygarlıkların sayısını verecektir.Şimdilik burada bırakıyorum. Sonraki videoda konu üzerinde biraz......daha tartışıp, Drake Denklemi'nin daha ünlü versiyonuyla karşılaştırırız.Ayrıca denklemin şu kısmından da biraz daha......bahsedebilirim çünkü burası biraz kafa karıştırıcı olduğundan......biraz daha şemalandırarak anlatmak gerekebilir

Açıklama

Karbon 14 Arkadaş 2 Http://www.khanacademy.org/video?v=4YUtnod-YuE: En fazla ücretsiz dersler

Bunu Paylaş:
  • Google+
  • E-Posta
Etiketler:

Khan Academy

Khan Academy

Misyonumuz, her yerde herkes için dünya standartlarında bir eğitim sağlamak. Tüm Khan Academy içerik www.khanacademy.org adresinden ücretsiz olarak sunulmaktadır.

YORUMLAR



9.7/10

  • 103
    Olumlu
  • 3
    Olumsuz
  • 42
    Yorum
  • 27242
    Gösterim

SPONSOR VİDEO

Rastgele Yazarlar

  • ★TheCrono Official Channel★

    ★TheCrono

    3 Mayıs 2014
  • ethr95awd

    ethr95awd

    8 Kasım 2006
  • glowpinkstah

    glowpinkstah

    16 Mayıs 2006

ANKET



Bu sayfa işinize yaradı mı?