8 HAZİRAN 2008, Pazar

Matris Çarpım (Bölüm 1)

Geçen vidyomuzda umarım matrisleri toplamayı öğrenmişsinizdir.Çünkü şimdi de matrisleri çarpmayı öğreneceğiz.Matris çarpımını anlatmak için doğal olmayan bir yöntem göstereceğim size.Tamamen farklı bir çarpma yöntemi de seçebilirdik ancakbu şekilde öğrenmenizi öneririm çünkü matematik dersinde daha yararlı olacak bu yöntem.Ayrıca bu yöntemle çarpmadan birçok farklı sonuçlaraulaşabildiğimizi göreceksiniz. Her neyse, şimdi 2 ye 2 lik matrisleriele alalım ve bunları çarpalım.Şimdi gelişigüzel bir biçimde sayılar yerleştirelim içlerine.2, -3, 7 ve 5.Bu matrisi deşimdi çizdiğim diğer matrisle çarpalım.Bu matrisin için

e de10, -8,-şuraya uygun bir sayı seçeyim- 12,-2 yi koyalım.Bu noktada toplama gibiyine aynı yerde olanlarıbirbirleriyle çarpmak gibi birşey yapmak isteyebilirsiniz ancak,şuradaki ilk sayı 2 kere 10,buradaki sayı da -

3 kere -8diyerek devam etmektoplamadaki mantığa benzemesine rağmendoğru değildir.Aslında matrislerde çarpma yapmak çok daha karışık.Ancak birkaç örneğe bakarsanızmantığını anlayacağınıza eminim. Peki çarpmanın yöntemi ne?

“İki 2x2 matrisleri çarpımı....”
Khan Academy

buradaki ilk sayı, ilk satır ve ilk sütundaki sayı,baştaki matrisin ilk satırının vektörü ileikinci matrisinsütun vektörünün çarpımıdır.Peki bu ne anlama geliyor?Bu, bu sayı satır bilgilerini ilk matrisin satırından,sütun bilgilerini de ikinci matrisin sütunundan alıyor demektir.Bunu nasıl yaparım peki? Eğer nokta çarpımı biliyorsanız, bu iki matrisin nokta çarpımınaeşit olduğunu fark edeceksiniz. Sonuç olarak bu sayının değeri2 kere 10artı -3 kere 12 dir.Bunu yazayım.Sanır

Matris Çarpım (Bölüm 1) Resim 1 Matris Çarpım (Bölüm 1) Resim 2 Matris Çarpım (Bölüm 1) Resim 3 Matris Çarpım (Bölüm 1) Resim 4

ım boşluk yetmeyecek tüm matrisi yazmam için.Neyse, peki ikinci terim nedir?Hala ilk satırındayız bu çarpım vektöründe, ancak artık ikinci sütuna geçtiğimiz içinikinci matristeki ikinci sütun bilgilerini kullanmalıyız.Farklı bir renk kullanarak göstereyim bunu.Şimdi bu sayının değeri2 kere -8 artı,-sadece sonucunu yazayım bu işlemin,ki bu da -16 eder--3 kere -2bu da 6 ederve bu dailk satır ikinci sütun değerinin -16 artı 6 olduğnu gösterir.Şimdi de ikinci satır birinci sütundaki tarimi bulalım.Ve bunun kafa karıştırıcı ol

duğunun farkındayım ama,birçok örnek çözdükten sonra iyice aklınıza yatacak bu mantık.Neyse, bu sayı ikinci satırda ve ilk sütunda olduğuna göreşu satır kere şu sütuna eşit olacak.Bu da 7 kere 10 -yani 70- artı5 kere 12-bu da 60 olur-eder. Peki son sayımız kaçtır?7 kere -8,yani -56 artı5 kere -2evet -10 olur.Elimizdeki matrisin son halindeilk terim 20 artı -36 dan -16ikinci terim-16 artı 6 dan -1090, hayır 7070 artı 60 eden üçüncü terim 130 ve -56 artı -10yani -66 eden bir son terimbulunmakta.En sonunda bu iki matrisi çarpmış olduk.Şimdi bir ikinci örnek yapalım ilkinin hemen altına.Şimdi yenimatrisler düşünelim.İlk matrisimizin elemanları sırasıyla 1, 2, 3 ve4 olsun. Bunu da5, 6, 7 ve8 sayılarından oluşan matrisle çarpalım.Bu sefer daha çok boşluk bıraktığım için daha düzenli bir şekilde duracak bu matris.Geçen örnekte yaptığımın tam olarak aynısını yapacağım.Öncelikle şu sol üstteki terimi bulmak içinbirinci sütun ve birinci satırdakini yani,ilk matristen birinci satırınbilgilerini, ikinci matristen debirinci sütunun bilgilerini alacağız.Yani bu iki vektörü çarpacağız ve bunun cevabı da1 kere 5 ile 2 kere 7 nintoplamı olacak.Şimdi ikinciyi bulalım.Bu değer de yine ilk satır ileikinci sütunun çarpımı,yani 1 kere 6 artı2 kere 8işleminin sonucu oluyor.Şimdi ikinci satıra geçelim.İlk vektörden satır bilgilerini aldık.Ve sütun bilgilerini de iknciden.Üçüncü terimimiz de3 kere 5 artı4 kere 7 ediyor. Son olarak da şu terime geldik.İkinci satır ve ikinci sütun yani.Bu da 3 kere 6artı 4 kere 8 demektir.Bunu yazayım.Şimdi bunu kısaltalım.Veya durun öncelikle bu sayıların nereden geldiklerini tekrar anlatayım.Şuradaki bir ilk matrisin ilk satırından geliyorBuradaki 2 de keza.Bir yandaki işlemde de ilk satır olduğu için varlar.Buradaki 5 ve 7 deilk sütunda oldukları için ilk sütundaki işlemlerde varlar.Bu garip.İkinci matristeki ilk sütundakiler sonuçta dailk sütundalar. Benzer bir şekilde6 ve 8 debu matrisin ikinci sütunundalar.Kahverengi olan 3 ve 4 ise ikinci satırdaki iki sayının bulunmasında kullanılıyorlar.Artık bu sayıların değerlerini bulabiliriz.1 kere 5 artı 2 kere 7, yani 5 artı 1419 eder, ve ilk terim bu değere sahiptşr.İkinci terim 1 kere 6 artı 2 kere 8 e eşittir.Bu da 22 olur.Şu terim de 3 kere 5 artı 4 kere 7yani 15 artı 28 eder.bu da 43 e eşittir. Son olarak da 3 kere 6artı 4 kere 8 işleminin sonucunu bulursak,matrisimiz tamamlanır, ki bu değer de50 ye eşittir.Şimdi bu matrisi bir de güzelce yazalım.19, 22, 43 ve 50.Şimdi size bir soru sorayım.Toplamada olduğu gibiA + B ileB + A birbirine eşitmidir çarpmaişleminde de matrislersöz konusunda olduğunda?Yani AB BA yaeşit midir?Başka bir deyişle, matrislerde çarpmada sıra önemli midir?Şimdiden size cevabı söyleyeyim;kesinlikle sıra büyük bir fark yaratır ve hattabazı matrisler sadece bir sırayla çarpılabilir.Bunu sonra göstereceğim size,ancak bunun birçokmatris için aynı olmadığını göstermek içinhemen tersten çözeyim bu matrisi bir de.Yer açmak için üst kısmı sileyim.Hepsini silmeliyim.Hatta şunu da silebilirim.bu iki matrisi bu sırayla çarpınca bu sonucuelde etmiştim, şimdi tam tersibir sıralamayla çarpayım bu iki matrisi.Şimdi şu matrisi-içinde 5, 6, 7 ve 8 olanı-içinde 1,2, 3 ve 4 olan matrisle çarpacağım, yani sadeceyerleri değişti.Şimdi çözelim.Bu sefer renklerle uğraşmayacağım hızlı olmak adına.Buradaki ilk terimilk matristen satırı, ikincisinden sütunu alıyor.Bu da 5 kere 1 artı 6 kere 3 ye denk geliyor bu terim için.Bir adımıatlayıp yazayım en iyisi.Sonuçta5 artı 18 i yazayım.Peki ikinci terim kaç oldu?5 kere 2 artı6 kere 4 ediyor.Yani 10 artı24Bu satır kere bu sütun demiştik zaten.Şimdi bir alt satıra geçtik.Şu terim bu yüzdenşu satırı ve şu sütunu kullanacak.Bu sayı da 7 kere 1 artı 8 kere 3 e,kısaca 7 artı 24 ye eşit.Bu terimi bulmak için de alttaki satır ile sağdaki sütunu alıyoruz.7 kere 2 artı8 kere 4yani 14 artı32 etti.Sonuç olarak bu matrisimizin içinde23, 34,31 ve 46 sayıları oldu.Şimdi bu matriseA veşu matrise de B dersekilk örneğimizde A.B nin19, 22,43, 50 ye eşit olduğunu, ancakB.A nıntamamen farklı bir matrise eşit olduğunugörürüz. Bu da matris çarpımındasıralamanın önemli olduğunu gösterir. Bu vidyoyu bitiriken, sonraki vidyomdahangi matrislerinbirbirleriyle çarpılabileceğini göstereceğimi söylemek istiyorum.Matrisleri çıkarır veya toplarken aynısayıda sütun ve satırları olmalı dedik, çünkü sadece birbirlerine karşılık gelensayıları çıkarmış veya toplamıştık ancak çarpmada bu durum biraz daha farklı.Görüşürüz

Açıklama

İki 2x2 matrisleri çarpımı.

Bunu Paylaş:
  • Google+
  • E-Posta
Etiketler:

Khan Academy

Khan Academy

Misyonumuz, her yerde herkes için dünya standartlarında bir eğitim sağlamak. Tüm Khan Academy içerik www.khanacademy.org adresinden ücretsiz olarak sunulmaktadır.

YORUMLAR



9.7/10

  • 1569
    Olumlu
  • 44
    Olumsuz
  • 272
    Yorum
  • 640630
    Gösterim

SPONSOR VİDEO

Rastgele Yazarlar

  • Bryan Smith

    Bryan Smith

    12 Mart 2006
  • KarnasCamillo

    KarnasCamill

    24 EKİM 2007
  • snookie77

    snookie77

    2 Mart 2006

ANKET



Bu sayfa işinize yaradı mı?