değil mi?Elde ettiği gelirle yaptığı yatırımı kıyasladığında süper durumda.Bir de benim getirimin acınası haline bakın.Ben yılda ancak 40,000 $ kazanıyorum, Eren ise tam 300,000 $ kazanıyor.Bunun hesabını sormalıyım. Müşterilerimi geri istiyorum.Düşünüyorum. Düşünüyorum. En iyisi ben de fiyatlarımı düşüreyim.Kapkeklerimi ucuzlattığımda, hem Eren'in müşterilerinden çalarım, hem de fiyat düşük olduğu için kapkek almaya başlayacak yeni müşteriler de olabilir.Sonuçta toplamı sıfır olan bir oyun değil.Toplamı sıfır olan oyun kavramını duymuşsunuz

dur, birisinin kazancının diğerinin kaybı anlamına geldiği durumlar için kullanılan bir deyim.Bizim durumumuzda toplam sıfır değil. Ben fiyatlarımı düşürdüğümde Eren'in müşterilerinin bir kısmını alacağım.Ancak eskiden kapkek almayan yeni müşteriler kazanacağım, pazar büyüyecek.Ne de olsa kapkek yemeleri bu yeni müşteriler için çok yararlı,sayemde her gün şeker ve trans yağ yiyebilecekler artık.Sadık müşterileri kazıklama fikri pek doğru değildi zaten, hatalı bir karar olduğunu kabul etmem lazım.Şimdi en iyisi fiyatımı iyice indireyim, Eren'in fiyatının da altına inmem lazım bu sefer.Fiyatı 2.70 $'a indiriyorum, satış adetim 400,000'e yükseldi.Eren'den biraz müşteri çaldım, değil mi?Ondan çok ucuz değilim, sadece birazcık ucuzum.Ben fiyatları indirdiğimde Eren'den müşteri çalıyorum, bu sefer onun satış rakamları düşüyor, artık sadece 400,000 kapkek satabiliyor..Bu fiyat seviyeleri ve satış adetleriyle, özkaynak karlılık oranlarımız nasıl oldu bir bakalım.Benimki %15. Eren ise %7 özkaynak karlılığına sahip artık.Bu arada, kapkek yapma işine bir talip daha çıkıyor.Ayşe kek pişirmeye bayılıyor, ömrüm boyunca zevkle kapkek pişirebilirim,getiri %7 bile olsa bu bana yeter de artar diyor.Hele %15'e yükselirse süper olur.Sonuçta Ayşe de piyasaya girmeye karar veriyor.Ancak bize kıyasla daha küçük bir yatırımcı.Kapkek fabrikası için 500,000 $'lık yatırım yapıyor.Yıllık üretim kapasitesi ise 400,000 adet.Daha küçük bir fabrika olduğu için, verimliliği bize göre düşük.Ayşe hanım da herkes gibi yaptığı işten zengin olmak istiyor.Ancak onu asıl mutlu eden şey her sabah kapkek kokusunu içine çekmek,insanların onun keklerini yerken yaşadıkları mutluluğu paylaşmak. Üretmekten mutlu oluyor, karlılık onun için arka planda.Ayşe hanım fiyat kırarak piyasaya giriyor.Fiyatı düşük olduğu için, tam kapasite çalışmaya başlıyor.Yıllık üretimi olan 400,000 adetin tamamını satabiliyor.Eren'in müşterilerinden çalıyor.Benim müşterilerimden de çalıyor maalesef.Gelen yeni rakiple beraber, rakibe mi demeliydim yoksa, piyasadaki son durum nedir bir bakalım şimdi.Benim özkaynak karlılık oranım %7.Eren para kazanmıyor, başabaşta.Ayşe ise fiyat kırarak çok müşteri kazandığı için %12 karlılığa sahip..Kasabamızdaki toplam üretim kapasitesi de şurada yazıyor..Eğer son videomuzu henüz seyretmediyseniz, size bu dosyayı indirebileceğiniz adresi hemen tekrar söyleyeyim:khanacademy.org/downloads/cupcakes.xlsDevam edelim, Ayşe de piyasaya girdiğinde toplam üretim kapasitesi ne oldu diye şurada hesapladım.Pazardaki toplam üretim kapasitesi bu.Bu ise toplam talep.Senede 1.1 milyon adet kapkekin satıldığı durumda,ortalama özkaynak karlılığı da böyle olacak, değil mi?Bundan sonra neler olabileceğini düşünmeye çalışalım.Bende kullanmadığım kapasite var. Ekonomi dersinde olsaydık, 'atıl kapasite' demem gerekirdi.Kapasiteminsadece %32'sini kullanabiliyorum, ve kapkeklerin satış fiyatıbirim maliyetin altında maalesef.Eren'in üretim kapasitesi çok büyüktü, o da boş oturuyor,ama anneannesinden para almaya devam ediyorsa hala en zenginimiz o olabilir.Eren bu gidişattan sıkılıyor,kasabanın en büyük üretim kapasitesi bende diyor.En verimli üretim tesisi de bende..Kasabanın en zengini benim, ama özkaynak karlılığı yerlerde sürünen de benim.Eren de düşünüyor, taşınıyor, rakiplerini piyasadan silmek için fiyatları iyice indirmeye karar veriyor.Kapkekleri bundan sonra 1.70$'dan satmaya karar veriyor.Fiyat 1.70 $'a indiğinde olan şu. Pazar büyüyor. Fiyat 1.70 $ olduğunda, artık daha çok kişi kapkek satın almak istiyor.Abur cubur yerine kapkek yemeye başlıyorlar artık...Toplam talep artıyor, ve diyelim ki artık ürettiklerinin tümünü satabiliyor.Eren yılda 2 milyon kapkek üretip bunun da tamamını satmaya başlıyor.Eren'in getirisi yükseliyor ancak olan bize oluyor.Ben ciddi zarar etmeye başlıyorum, Ayşe de öyle.Bu fiyatlarla nasıl başa çıkacağız diye düşünmeye başlıyoruz.Ben fiyatımı mecburen 1.70 $'a indirmeye karar veriyorum. Ayşe de aynısını yapıyor.Ne demiştik hatırlayın, fiyatın 1.70 $ olduğu noktada toplam kapkek talebi 2 milyon adet.Hepimizin fiyatı 1.70 $. Toplam talebi bu üç üreticiye paylaştıralım.Ayşe 400,000 adet satıyor diyelim..Kalan talebi de ikiye bölelim.Ben ve Eren de 800,000'er tane satıyor olalım.Burada dikkat etmemiz gereken temel konu şu, eğer pazar toplamına bakıldığında fazla kapasite varsa,atıl kapasitesi olan üretici fiyatını rakiplerin altına çekerek daha fazla satmaya çalışıyor..Fazla kapasiteniz olması, aslında üretebileceğiniz o kapkekleri üretmeden oturuyorsunuz demek..Kapasitenizi ne kadar çok kullanırsanız,üretim birim maliyetiniz o kadar düşük oluyor,siz de birim maliyetin az üstünde bir karla satsam dahi gene de iyi para kazanırım diye düşünmeye başlıyorsunuz.Ancak unutmayın, bunu yaptığınızda piyasadaki fiyatlar da düşüyor ve sizin satış fiyatınıza yaklaşıyor.Çünkü herkes aynı şeyi yapmaya çalışıyor.Müşteriler açısından bakıldığında rekabetin iyi bir şey olmasının sebebi tam da bu.Tüketiciler açısından bakıldığında, Monopol, yani bir tek üreticinin piyasayı kontrol etmesi ve yönlendirmesi gerçekten kötü. Rekabet iyidir.Eğer monopol olsaydı, tek üretici ben olsaydım,fiyatlarımı yüksek tutmaya devam edebilirdim.Kapasite kullanım düşse bile çok derdim olmazdı, fiyatları düşürmeyi aklıma bile getirmezdim..Ama piyasaya yeni rakipler geldiğinde,bu kadar atıl kapasiteyle oturacağıma fiyatları indirip daha fazla sayıda satış yapmakiçin üzerimde baskı hissettim.Bunun tam tersini de düşünün, eğer tam kapasite üretim yapıyorsanız, bu sizi fiyatlarınızı yükseltmeye sevk eder.Bir önceki videomuzdan hatırlayın,bu işe ilk başladığımda kapkek fabrikam tam kapasiteyle çalışıyordu, ben de fiyatları rahatça yükseltip karımı artırabiliyordum.Bu video serisinde öğrenilecek bir kaç önemli husus var.Eğer işletmeniz çok karlı ise, yeni rakiplere karşı hazırlıklı olun.Çok iyi getiriler, rakipleri de bu piyasaya çeker.Yeni rakipler, toplam üretim kapasitesinin artması anlamını taşır.Örneğimizi hatırlayın, ben ilk fabrikayı kuruduğumda pazarın toplam kapasitesi 1 milyon adetti, şimdi ise 3,4 adet üretim kapasitesi var.Üretim kapasitenizi kullanamadığınızda, fiyatı düşürerek rakibinizin müşterisini almayı ve böylece daha fazla satış yapabilmeyi hedeflemeye başlıyorsunuz..Bunu önlemenin tek yolu ise,birbirlerinin bindikleri dalı kesmeye çalışmak yerine,üç üreticinin bir odaya kapanıp aralarında anlaşmaları. Fiyatı birlikte belirlemeleri.Bunun şirketlerin karlılığı açısından çok mantıklı olacağını düşünebilirsiniz.Amman diyeyim, zira bunu yaparsanız bu işin sonu hapistir.Zira bu yaptığınız danışıklı dövüştür, haksız rekabettir. Ve kanunen yasaktır.Bunu yaptığınızda, kartel oluşturmuş olursunuz. Kartel kelimesini daha önce duymadıysanız hemen açıklamaya çalışayım. Benzer malı üreten işletmelerin piyasada monopol gücü elde etmek için bir araya gelerek ortak karar almaları, ortak hareket etmeleri demek.Yani gerçek hayatta,rakiplerin bir araya gelerek fiyat belirlemeleri yasak..Yapmamız gereken, birbirimizle rekabet etmek ve bu sayede daha etkin çalışarak fiyatların düşmesini sağlamak.Şimdi, kapasite kullanım oranlarının yüksek olmasının enflasyon üzerindeki etkilerine de biraz değinmek istiyorum...Kapasite kullanım oranları yüksek olduğunda fiyatlar da yükseliyordu, değil mi?Şimdi kapasite kullanım oranlarının etkisini gösteren bir senaryo düşünelim. Hepimiz, üç üretici birden tam kapasite çalışıyoruz.Diyelim ki bir sebeple insanların ceplerindeki para arttı, artık daha fazla kapkek alıyorlar..Toplam talep artıyor, ve üretilen tüm kapkekler satılıyor.Yani ben yılda 1 milyon adet kapkek satıyorum.Eren 2 milyon adet satıyor.Ayşe de 400,000 adet satıyor.Hepimizin kapasite kullanım oranı %100.Bu durumda özkaynak karlılık oranlarımız da oldukça şık durumda tabii.Hepimiz düşünüyoruz, ürettiğimiz mal kapışılıyor, tamamını hemen satıp bitiriyoruz.Zaten talep çok, fiyatları biraz yükseltmenin kime ne zararı var diyoruz.Kapkek satın almak isteyen müşteri çok, fiyatı 2 $'a yükseltebilirim,böylece karlılığım da artar.Eren de aynen benim yaptığımı yapıyor.Diyelim ki fiyatın yükselmesi satışları hiç etkilemedi, insanlarda para çok, satışlar aynen tam gaz devam ediyor..Ayşe de duruma uydu, o da fiyatını 2 $'a yükseltti.Böylece üçümüz de karlılıklarımızı yükselttik.Diyebilirsiniz ki aman dikkat, bu yeni rakipler yolda demektir.Neyse bu video için bize 3 rakip yeter.Biraz daha düşünüyorum, aslında kapkek satış fiyatımı 3 $'a yükseltsembunun talep üzerinde pek de etkisi olmayacak, herkes kapkek yemek istiyor, paraları çok.Fiyatı 3 $'a yükselttiğimde, az da olsa kapasite kullanımıma etkisini görüyorum.Yıllık satış adetim 1 milyondan 950,000'e indi.Eren artık 1,8 milyon adet satıyor olsun.Ayşe de artık 380,000 tane satıyor olsun.Daha az satıyor olmamıza rağmen, getirilerimiz daha iyi durumda, değil mi?.Çizgiyi çektiğinizde daha çok para kazanıyoruz. Çizgiyi çekmek? Aslında bu, gelir gider tablosundan kaynaklanan bir terim. Veya iş bittiğinde çizgiyi çekip, bu işten kar/zarar ne durumda olduğunuzu analiz etmeniz gibi düşünün. Çizgiyi çekmek, güzel bir terim bu.Kısacası, kapasite kullanım oranı çok yüksek olduğunda, üreticiler fiyatları yükseltmek konusunda hemen düşünmeye başlarlar..Eğer gerçekten kapasite kullanım oranınız çok yüksekse,fiyat yükselttiğinizde bunun karlılığınızdaki olumlu etkisini görürsünüz.Tam tersi, eğer kapasite kullanım oranınız çok düşükse bu kez defiyatlarınızı düşürüp satış ve dolayısı ile üretim adetlerinizin artmasını sağlamaya çalışırsınız...Bu dosya üzerinde çalışarak, oluşturacağınız çeşitli senaryoların sonuçlarını görebilirsiniz.Burada aklımızda kalması gereken şı, herhangi bir alanda kapasite kullanım oranları çok yüksekse,fiyatların yükselmesi yakındır.Kapasite kullanım oranı düşükse, fiyatlar da düşer..Yüksek kapasite kullanım oranları, fiyatlarınızı yükseltmenize olanak sağlar,fiyatları yükselttiğinizde de özkaynak karlılığınız artar,karlılıktaki yükselmenin etkisi ise bu alana yatırım yapmaya karar veren yeni rakipler ve dolayısıyla da artan üretim kapasitesi olacak..Yüksek kapasite kullanımı fiyatlarda artış getiriyor, artan fiyatlar karlılığı yükseltiyor, yükselen karlılık yeni rakipleri getiriyor, yeni rakipler de yeni üretim kapasitesini...Düşük kapasite kullanım oranlarında durum bunun tam tersi.Piyasaya yeni rakip gelmiyor, mevcut üreticiler dekapasite kullanımlarını artırabilmek için fiyat düşürüyorlar...Sanırım aynı şeyi beşinci defadır tekrarlıyorum, ama temel fikir bu.Bir sonraki videoda, enflasyon ve deflasyon üzerinde konuşacağız.Hoşçakalın