30 EYLÜL 2009, ÇARŞAMBA

Hardy-Weinberg İlkesine

-Göz rengi örneğiyle başlamıştım ve onunla devam etmekte de bir sakınca görmedim.-Diyelim ki öyle bir gezegende yaşıyoruz kimümkün olan iki göz rengi var:(genotip veya başka bir deyişle alelini b olarak göstereceğim)mavi göz veya kahverengi göz.Bunu somon renginde yapıyorum çünkü kahverenginden çok sıkıldım.-Büyük B kullanacağız ve ben bir kaç basit varsayım daha yapacağım.-İlk olarak bu genin ifadesinin çok basit olduğunu düşünelim, bu kahverengi maviye baskın olsun.-Yani ikisinden de birer taneye sahip olursanız, kahverengi gözlü olacaksınız.-Mavi gözlerinizin olabilmesi için ise ikiebeveyninizden de mavi ale

l almanız gerekli.-Yapacağım diğer varsayım ise şupopülasyon temelde göz rengi genine bağlı bir gen havuzuna sahip.-Yeni ben bu cümle ile ne kast ettim?Seçilim yok, bu özellik üzerine doğal seçilim gerçekleşmiyor.

-Mesela, bu populasyonda göz renginize bağlı olarak üremeye çok ya da az yatkın olmayacaksınız ya da sahip olduğunuz çocuk sayısı daha fazla olmayacak.---Ayrıca hiç mutasyon olmadığını varsayacağım.-Yan

“Hardy-Weinberg Dengesi nüfus içinde alel ve genotip sıklığı anlama....”
Khan Academy

i ne olursa olsun, mavi kromozom aleli rastgele üçüncü bir renge dönüşemiyor.--Bu arada bir de populasyonun büyük olduğunu varsayacağız.--Bütün bu varsayımları yapmamın nedeni ise temeldeki istediğimin sabit ya da en azından bu gene bağlı bir gen havuzu--Göz rengi genine bağlı, sabit.Sabit alel frekansına olmasını istiyorum.Alel frekansı ne mi?-Büyük bir popülasyon dedim ama, diyelim ki küçük bir popülasyon olsun.-Popülasyonda iki insan olduğunu düşünelim,buradaki a

Hardy-Weinberg İlkesine Resim 1 Hardy-Weinberg İlkesine Resim 2 Hardy-Weinberg İlkesine Resim 3 Hardy-Weinberg İlkesine Resim 4

dam(genotipi Bb) ve bu adam (genotipi bb)--Bütün popülasyonun bu olduğunu düşünelim.--Buradaki mavi alel frekansı nedir?-Şimdi, bu popülasyonda, tam olarak 4 alel var.Yalnızca iki birey var ama ikisi de iki alele sahip.-Yani %75.Bu popülasyondaki allelerin %75'i mavi, değil mi?4 alel var ve bunların 3'ü mavi.-Kahverengi alelin frekansı ise %25.Ve bu gerçek ifadeden farklı.Eğer kahverengi gözlerin mavi gözlere frenkansını sorsaydım--Yani bu alel frekansı.--Buradaki, alel frekansı.Eğer fenotip frekansını, yani b

u popülasyonda mavi gözün ne kadar sık görüldüğü sorsaydım?-Popülasyondaki iki kişiden biri yani %50, kahverengi göz içinde bu %50 olurdu.--Bu ayrımı çok net yapmaya çalışıyorum çünkü insanlar alel frekansı ile ilgili konuştuklarında bu çok karışık olabiliyor.--Allel frekansı populasyonda bulunan bütün genlerin bir allel için oranıdır.----Yani temel fenotip frekansından farklıdır.Şimdi bunlar basit arkaplan bilgileriydi, çünkü eğer varsayımlarım doğruysa ve popülasyonum evrilmiyorsa, allel frekansı kabaca sabit olacaktır.---Geniş bir popülasyon düşünmeliyim, çünkü küçük bir popülasyonda rastgele bir değişiklik allel frekansımı değiştirebilir.--Ama diyelim ki allel frekansım sabit, yani Hardy-Weinberg dengesindeyim.--Bu allel frekansı değişmediğinde gerçekleşecek olan durum.--bu varsayımları yapıyorum çünkü, çıkarımda bulunmamıza yardımcı oluyorlar.----Diyelim ki, p mavi gözün frekansı olsun, q da kahverengi gözün frekansı olsun.p ve q'nun toplamı ne yapar?---Her şey mavi ya da kahverengi göze sahip olacak.--Bu b alleli olsun.Bunu açıklamama izin verin.Bu sizin gözlemlediğiniz olmak zorunda değil.Bu allelin kendisi.Bu allel frekansı, kromozomarı sayarsanız ve yüzde kaçı mavi allele sahip ve yüzde kaçı büyük B kahverengi allele sahip.---Bütün kromozomlar bunlardan birine sahip olacağı için toplam %100 yani 1 olacak.-Mesela allelerin %30'u maviyse, %70'i kahverengi olacak çünkü yalnızca iki allel çeşidi var.---Peki alleleri önemsemezsek ve genotipin frekansını hesaplarsak?-Yapabileceğimiz iki şey var.Temelde iki tarafında karesini alıp, bunun bize ne vereceğini düşünebilirz.-İki tarafında karesini alırsak, p kare artı 2pq artı q kareyi elde ederiz ve bu da 1'e eşit olur.--Bu bize ne anlatır?p kare nedir?İki mavi allele sahip olma ihtimali değil midir?-Küçük b ile iten 2 tane alma ihtimalim nedir?-Birinci ebeveynimden küçük b almalıyım, ki bu p ihtimali, ve sonra da ikinci ebevenimden küçük b almalıyım ki bu da p ihtimali.---p çarpı p, p kare.Peki q kare nedir?Bu da iki ebeveynden de büyük B alma ihtimalidir, çünkü iki ebeynin ihtimali de q.---Yni bu buradaki q kare.Peki 2pq ne?-Temelde, bu terim benim melez olma frekansım.-Heterozigot bir genotipe sahibim.Peki neden?Çünkü bunun heterozigot olabilmesinin iki yolu var.-Ben de böyle olabilirdim.Diğer mavi kullanmak istiyorum.Bir ebeveynimden mavi diğer ebeveynimden de kahverengi göz alabilirim.--Bu ebeveynlerle ilgili bir şey bilmiyorum, o yüzden de varsayım yapmıyorum,varsayabileceğilm tek ihtimal ikisinden de allel alma ihtimalim popülasyondaki frekansa eşit.--Bunun almanın iki yolu var yani.Bu iki yolun ihtimali de, kombinasyonun ihtimali; p çarpı q.-Bunun ihtimali diğeriyle aynı olan p çarpı q. Bundan sonra ikisini toplarsak 2pq'yu elde ederiz.-Temel olarak bu popülasyondaki melezlerin frekansı olur.-Biraz soyut oldum galiba.Bunu gerçek bir probleme uygulayabilecek miyiz bakalım?Bunun için basit varsayımlarda bulunacağım.Bir popülasyonu incelediğimizi düşünelim.Bunun milyonluk bir popülasyon olduğunu düşünelim, büyük olması gerekli, %9'unun mavi gözlü olduğunu düşünelim.-Yani fenotipleri bu.Küçük b, küçük b genotipinin frekansı bu.-Mavi göz rengi çekinik bir özellik olduğundan dolayı, bu çekinik allelin iki tanesine sahip olmalılar.--Frekans bu.İki küçük b frekansı %9.Peki, şimdi sadece buraya bakarsanız bunun p kareye eşit olduğunu görebilirsiniz.-p kare %9'a eşit.Bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?Şimdi, p mavi allel alma ihtimali.Bu mavi allelin popülasyondaki frekansı.İkisini de almak için, p'nin karesini almalıyız.-Popülasyondaki mavi allelin frekansı kaç o zaman?p 0,09'un karesine, yani 0,3'e eşittir.Yani eğer popülasyondaki bütün alleleri sayarsınız bunların%30'unun mavi olduğunu görürsünüz.--İki küçük b'ye ihtiyaç duydukları için popülasyonun küçük bir bölümü, %9'u mavi göze sahip olabiliyor.-Annenizden alma ihtimaliniz %30 ve babanızdan alma ihtimaliniz de %30.-Kahverengi göz allelinin frekansı nedir?-Kahverengi ve mavi gözlerin frekansları toplamının %100 olduğunu biliyoruz, o yüzden de kahverenginin frekansı %70 olacak.çünkü mavinin ki %30'du.---Peki popülasyonun yüzde kaçı-Yapabileceğimiz iki şey var.Popülasyonumun yüzde kaçı--Kolay olanını kullanacağım.Yalnızca fenotipe bakarsak yüzde kaçı kahverengi gözlü olacak?-Bunun için bu formülere ihtiyacım yok.-%9'unun mavi gözlü olduğunu söyledim, demek ki geri kalanı kahverengi.-%91'i kahverengi gözlü yani.-Şimdi %9'u mavi, %91'i kahverengi göze sahip.-Popülasyonun yüzde kaçı homozigot kahverengi gözlü olacak?-Yani iki ebeveynlarinden de büyük B almış olanlara ihtiyacımız var.Büyük B'nin frekansının %70 olduğunu biliyoruz, bu durumda yüzde kaçı homozigot baskın olabilir?--Şimdi bunu çizelim.Homozigot baskın.Frekans q kare olacak.q almak zorunda olacaklar.İkisinden de büyük B almış olmalılar, bu da 0.7'nin karesi olacak ki bu da 0.49 ya da %49 a eşit.--Şimdi %9'unun mavi gözlü oluşundan %91'inin kahverengi gözlü olduğunu anlamıştık.--Ve kahverengi gözlülerin %91, %49'u-- bu %91'in %49'u değil.-Bu popülasyonun %49'u.%49'u homozigot baskın.-Bu durumda popülasyonun %'de kaçı melez olmalı?-Mezler kahverengi gözlü olacaklar, ama homozigot baskın olmayacaklar, kalan burada yani.-Bu ne peki?%42.%42'si melez olacak.Hardy-Weinberg denklemine geri döndüğümüzde bunu görüyoruz.-p artı q'nun %100 ya da 1'e eşit olduğunu görmüştük.-Ve buradan p'nin %30 olduğunu görüyoruz.Mavi göz allelinin frekansı, bu özelliğin, genotip değil, fenotipin.-Kahverengi gözlerin frekansı %70.Bu da bunun karesini aldığımız zaman çıkacak olanın bir dökümü, bu durumda p kare artı 2pq artı q karenin 1 olduğunu biliyoruz çünkü.--Bu popülasyonun mavi gözlü insanlarının yüzdesi.İki mavi allele sahipler, bu da %9 yapar.Bu da popülasyonun iki kahverengi alleli olan, homozigot dominan bireylerinin yüzdesidir, %49.-Kalan yani 2pq ise 9 artı 58'den, %42'dir.--Popülasyonun %42'si melezdir.Ve eğer yalnızca fenotiplerden bahsetseydik, %9'unun mavi gözlü olduğunu ve kalanın %91'inin kahverengi gözlü olduğunu söylerdim.--Umarım bunu mantığa uygun bulmuşsunuzdur.Yalnızca çok basit çıkarımlardan bu kuralı çözümlemek çok tuhaf.Çok basit varsayımlardan ve yalnızca iki tarafında karesini alara bunu anlayabilirsiniz.--Ama bazen popülasyonda olanlarla ilgili oldukça büyüleyici sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.-Mesela yalnızca homozigot çekinik durumda ortaya çıkan bir hastalığın frekansını gözlemleyebilirsiniz.-Ve popülasyonun yüzde kaçının bu hastalığa sahip olacağını bu videoda kullandığımız matematikle bulabilirsiniz.---Bunlar yani hastalığı taşıyanlar ama göstermeyenler buradaki melezler olacakç--Yani şu anda öğrendiğiniz oldukça işe yerer bir araç.

Açıklama

Hardy-Weinberg Dengesi nüfus içinde alel ve genotip sıklığı anlama.

Bunu Paylaş:
  • Google+
  • E-Posta
Etiketler:

Khan Academy

Khan Academy

Misyonumuz, her yerde herkes için dünya standartlarında bir eğitim sağlamak. Tüm Khan Academy içerik www.khanacademy.org adresinden ücretsiz olarak sunulmaktadır.

YORUMLAR



9.5/10

  • 1157
    Olumlu
  • 58
    Olumsuz
  • 297
    Yorum
  • 365540
    Gösterim

SPONSOR VİDEO

Rastgele Yazarlar

  • 8lacKy

    8lacKy

    30 Mart 2009
  • bcbauer

    bcbauer

    7 ŞUBAT 2007
  • FOSDEM

    FOSDEM

    13 Ocak 2009

ANKET



Bu sayfa işinize yaradı mı?