27 EYLÜL 2008, CUMARTESİ

Kurtarma 10: Manevi Zarar

.FED'in kurtarma planı hakkında konuşmuştuk,şimdi bunun üzerinde biraz düşünelim.700 milyar $'lık bir fon oluşturarak,bu parayı pek çok bankanın bilançosunda bulunan CDO'ları, bu kötü aktiflerin bir kısmınısatın almak için kullanmak istiyorlar.Bu bankaların önemli kısmının sıkıntıya girmelerininsebebi olan CDO'lar.Veya neden pek çok bankanın birbirine kredivermekten sakınmasının.Bir önceki videoda bahsettiğimiz gibi,bu belki problemi çözüyor olacak, problemi çözüyor olsa dahiki bu konuyu da bu videoda konuşacağız,yaptıkları gerçekten kötü bir iş.Çünkü bu kötü aktifleri alacaksanız, diyelim ki

gerçek değerleri sıfır,siz bunlar için 2 milyar $ ödüyorsunuz.Bu şirketin hiise senedini elinde bulunduranlara, sermayedarlara,son beş yıldaki hisse senedi fiyatının artışından vetemettüler gibi getirilerden faydalanmış ola

n bu grubapara ödüyorsunuz..Ve işler kötüye gittiğinde,almış oldukları riskin bedelini ödemiyorlar.Riskin bedelini ABD'li vergi ödeyen kişiler sırtlanıyor.1 milyar $'lık çek hisse senedi sahiplerine, ve

“Alternatif planlar ve ahlaki tehlike. Http://www.khanacademy.org/video?v=roap32sTgPk: En fazla ücretsiz dersler...”
Khan Academy

1 milyar $'lık çek de pasif kalemlerini elinde tutanlara, yanibu kuruma kredi açmış olanlara veriyorsunuz.'Ahlaki Çöküntü' hakkında konuşulduğunu muhtemelen duymuşsunuzdur..Ahlaki Çöküntü terimini açıklamanıntam zamanı.Basiretsiz, kötü kararlar almış kişilerepara ödüyorsunuz..Bu kuruma kredi açmış olanlar kötü bir karar vermişlerdi,ve bu kurumun hisse senetlerini almış olanlar da kötükarar vermişlerdi.Birincisi, bu kuruma yatırım yapmış olanlar,riskin farkına

Kurtarma 10: Manevi Zarar Resim 1 Kurtarma 10: Manevi Zarar Resim 2 Kurtarma 10: Manevi Zarar Resim 3 Kurtarma 10: Manevi Zarar Resim 4

varmamışlardı.Ve ayrıca, hisse senedi sahiplerinin önemli bir kısmıaynı zamanda şirket yönetimindeler.CDO'lara yatırım kararını alanlar aynen bu kişiler.Bu CDO'ları almak zorundaysanız,bu kişileri almış oldukları kötü kararlar için cezalandırmış olmuyorsunuz.Daha önce olduğu gibi, jestiyonlarını almaya devam ediyorlar.Belki hala aynı işi yapmaya da devam ediyorlar.Ve siz onların hisse senedi fiyatlarını destekliyorsunuz.Ahlaki çöküntünün temel unsurlarından birisi bu.Ahlaki Çöküntünün, bence daha önemli bir noktasıdaha var..Bu da f

inansal piyasalardaki gerilimin arttığı her seferdedevletin piyasalara girmesi.Bu insanlar risk aldılar, ve karşılığında getiri sağladılar.Risk gerçekleştiğinde, devlet müdahale ediyor vebu kişilerin yaptıklarının vebalini çekmesini önlüyor..Buradaki ahlaki çöküntü tehlikesi şu, gelecekte insanlar diyecek ki,ben de risk alacağım.Çünkü eğer işler iyi giderse para kazanacağım..Ve eğer işler kötü giderse, bunu şimdiye kadar kaç defa gördük,devlet, ABD devleti, piyasaya girip özel sektörükurtarmaya hazır.Böylece, bu balonların gelecekte de oluşmasıihtimalini yükseltiyorsunuz.Zira bu kişiler risk alma konusunda daha iştahlı olacaklar,baksanıza, düşüncesizce risk alanlar bunlar, CDO'ları satın aldılar,CDO'ları satın alanlara kredi açtılar,bunu kaldıraç kullanarak yaptılar..Ve devlet bu kişileri kurtardı.Yani ben de çok yüksek riskler alabilirim, bundan gelecek karın hepsi benim,ileride ters bir şey olursa devlet beni kurtaracak..Bu da ahlaki çöküntünün diğer yönü.Her halikarda, devletin önermekte olduğu kurtarma planındaahlaki çöküntüye yol açabilecek pek çok yön olduğunu iddia edebilirim.Bu zincirleme reaksiyonu durdurmaya yarayacaksa,belki ahlaki çöküntü dahi sineye çekilebilir.Eğer bir şekilde kurumların birbirlerine borç vermeye başlamalarını sağlayabilirse,ve daha da önemlisi reel sektöreyani fabrika kurmak isteyen girişimciye veya tohum almak içinkredi isteyen çiftçiye kredi vermeye başlamalarını sağlayabilirse.Duyduğum rakamı paylaşacağım, ancak belirtmeliyim ki bu konuda çok bilgili sayılmam,bu kötü aktiflerde, bu CDO'larda yaklaşık 5 trilyon $ var..Bütün bu finansal kurumların bilançolarında.Bu doğru rakam mı bilmiyorum.Ama kesin bildiğim bir şey var, 700 milyar $, oradaki toplam rakamla kıyaslandığında oldukçaküçük kalan bir tutar.Bernanke ve Paulson da 700 milyar $'ın piyasadakitüm CDO'ları kapsamayacağını bildiklerini belirtiyorlar,iskontolu olarak değerlendirilmeleri durumunda dahi.Ancak yapmayı ümit ettiğimiz şey,oldukça büyük olan bu fonla piyasaya girip CDO almaya başladığımızdabu CDO'lar için bir şekilde işlem olmaya başlayacağını, pazar oluşacağınıümit ediyoruz diyorlar.Ve bir açık eksiltmeden bahsediyorlar.Diyorlar ki, 100 milyar $'lık CDO almaya hazırız..Hangi bankalar bu 100 milyar $ için en fazla CDO'yu önerirse,en iyi fiyat teklifi kimden gelirse ondan alacağız..Açık eksiltme bu.Gidip diyorsunuz ki, almak istiyorum,en ucuz fiyatı hanginiz vereceksiniz?Belki de bunu yaptığınızda, gerçek kişilerden detalep gelmeye başlayacak.Diyeceğiz ki, devlet bu CDO'larda iyi koşullarla alım yapıyor,ben de alsam, ve belkidiğer kişiler de bu CDO'ları almaya başlayacaklar.Bu planı anlamsız bulma sebebim şu, eğer insanlar bu CDO'larıalacak olsalardı zaten şimdiye kadar çoktan almış olurlardı.Paulson ve Bernanke, bu tarz bir açık eksiltmeyi yaptığınızda,yani piyasaya girip CDO almak için kullanacağım 100 milyar $'ım var dediğinizde,bunun piyasada bu CDO'lar için ikinci el fiyatın oluşmasını sağlamasını bekliyorlar,ve böylece bankalar bilançolarının aktifinde yer alan bu CDO'larıpiyasa fiyatıyla değerleyebilecekler veherkes gerçek değerleri bilecek.Burada 2 sorun var. Birincisi, bu serbest piyasada oluşmuş bir değer değil.çünkü gerçekte olmayan bir talebi yaratıyorsunuz.Devletten gelen suni talep.'Eğer devlet olmasaydı, CDO'ları satın alacak bu 100 milyar $'lıktalep de olmayacaktı.Yani bu aktiflerin değeri çok daha az olacaktı.Ve diğer bir konu da, eğer hükümet bunu yaparsa vebu açık eksiltme yapıldığında dahi bu CDO'ların ederinin2 milyar $ değil diyelim ki sadece 500 milyon $ olduğunugördüklerinde neler olur.İnsanların bunları portföylerinden boşaltmak istemelerinin sebebi buVe bunu yapacak olanlar, muhtemelen daha iyi durumdaki yatırımcılar olacak..Çünkü bu işlemin iflasına yol açacağı kurumlar kendileri olmayacak.Eğer gerçekten ederleri 500 milyon $ ediyorsa,bunları bilançolarında taşıyan her banka aktifteki değeri2 milyar $'dan 500 milyon $'a indirmek zorunda kalacak.Bu zarar yazmanın sonucu olarak sermayeleri eksilecek venegatif olaylar silsilesi tekrar başlayacak.Yani bu iş 2 açıdan aklıma yatmıyor.Birincisi, kimsenin inanacağı bir piyasa fiyatıoluşturulabileceğine inanmıyorum.Hiçbir yatırımcının aniden piyasayagirmesini sağlamayacak.Samimi olarak söylemek gerekirse, eğer bu çok karlı bir iş olsaydı,bu aktiflerin ne anlama geldiğini ve değerlerini Hazine'nin bildiğinden çok daha iyi algılayan vedeğerlendirebilen son derece sofistike yatırımcılarvar piyasada.Ve eğer bu akıllıca bir iş olsaydı, sizi temin ederim kiparanın bu kadar bol olduğu bir ortamdakarlı olacağını düşündükleri noktada piyasaya girip satın alıyor olurlardı.Ve vadeye kadar ellerinde tutarlardı.Piyasada nakit para çok.Bunun, insanların farkına varmadıklarıönemli bir nokta olduğunu düşünüyorum.Pek çok yatırımcının elinde ciddi ölçülerde nakit para var,ve bunları hazinenin ihraç ettiği tahvillere park ediyorlar.Bunlara yatırım yapmak istemiyorlar,zira bunların kötü yatırımlar olduğuna inanıyorlar.Yatırımcılar iyi fırsatları kolluyorlar.Ancak muhtemelen bunlar pek o kadar da iyi değiller.Muhtemelen hiçbir değerleri yok.Başka bir çözüm ne olabilir?Pek çok insanın takıldığı bir husus var..Diyorlar ki, devletin piyasaya girip bu CDO'ları almasıaslında bizi bu duruma sokmuş olan insanlaratekrar açıktan çek vermek anlamına geliyor,niçin bunu yapmak yerinebu şirketlerin hisselerini satın alarak ortak olmuyorlar?Devletlerin sahip olduğu yatırım fonlarından(SWF) daha önce bahsetmiştik.Bu yatırım fonlarının sahibi devlet ve bunlar dünya çapında hisse senedi, bono ve tahviller, değerli metaller gibi varlıklara yatırım yapıyorlar.Eğer bu fon, bu SWF piyasaya girse vediyelim ki 3 milyar $'lık hisse alsa vebunun karşılığında 3 milyar $ nakit ödese.O zaman, şirket bu parayla yükümlülüklerini yerine getirebilir, yani borçlarını ödeyebilir.Aslında bu hiç de fena fikir değil.Aslında bunun harika bir fikir olmadığını söyleme sebebim şu,sermayedar yapısını sulandırıyorsunuz.Peki eğer bu sermayenin değeri sıfırsa?Aslında eğer sermaye negatifteyse?Eğer bunun değeri sıfırsa, eğer burada aktifteki 2 milyar $'ıngerçek değeri sıfırsa, o zaman aslında bu iflas etmiş bir şirkettir, yani müflistir.Eğer 3 milyar $'lık varlığınız ve 4 milyar $'lık yükümlülüğünüz varsa,aslında sermayeniz eksi 1 milyar $'dır.Ve aslında hisse senedinizin gerçekte değeri yoktur.Hisse senedinin doğru değeri,eğer şirketlerdeki sınırlı sorumluluk ilkesi olmasaydı,piyasa değeri eksi 1 miyar $ olacaktı.Yani bu hisse senetleri için niye artı bir değer ödeyesiniz ki?.Bu durumda dahi, eğer gerçek değeri sıfırsa,ve devlet şirkete can suyu verecek sermayeyi sağlamak üzerebir sürü hisse alacaksa bu, şirketi kurtarmaktır.Bu hisse senedi sahiplerini cezalandırmaktır.Zira eskiden 500 milyon adet hisse varken, aniden, belki de2 milyar hisse olacak.Eskiden şirketin %100'üne sahiptiniz,şimdi sadece %20'sine sahip olacaksınız.Aslında AIG'de olan tam da buydu.Diyebilirsiniz ki bu iyi bir gelişme,ancak devlet hala biraz zarar görüyor.Samimi olarak söylemek gerekirse,benim düşüncem odur ki devlet bunu yaptığındabu işlemdeki risk-getiri dengesi diğerine göre daha mantıklı olacaktır.Zira eğer devlet bu bankalara sermaye enjekte ediyor olsaydı-bir örnek verelim.Diyelim ki şu an 500 milyon pay hisse senedi var.Devlet diyor ki, bu kuruma4 milyar $ vereceğiz.Bu 4 milyar $'ı nakit olarak vereceğiz....Diyelim ki, devlet karşılığında da 10 milyar adet hisse istiyor.Yani aslında hisse başına 0.40 $ ödüyorlar.Burada 10 milyar adet hisse olacak.Bu 10,000 milyon eder.Ve toplamda 10,5 milyar adet hisse olacak.Bence bu kötü bir durum değil.Böylece şirketin 4 milyar $ nakiti ve3 milyar $ değerinde de diğer aktifleri olacak.Belki bu CDO'lar birşey etmiyor.Ne olursa olsun, bu kurum iflas ediyor olamaz.4 milyar $ nakiti ve 4 milyar $ yükümlülüğü var,bu sermaye enjeksiyonundan sonra yükümlülüklerini yerine getirebiliyor olacaktır.Ve kurumun bu duruma gelmesine sebebiyet vermiş olan kişiler de böylecebir parça karşılığını ödemiş oluyorlar.Çünkü sermayedarlar, eskiden 500 milyon hisseylekurumun %100'üne sahiptiler.Şimdi ne kadarına sahipler?1 / 21 'ine.Eskiden tamamına sahipken, şimdi%5'e sahipler, ve azınlığa düştüler.Bu adil bir durum olabilir.Buna rağmen, söylemek isterim ki bu durumda dahi,bu bankaya para borç vermiş kişileri kurtarıyor oluyorsunuz.Kredi açmadan önce daha iyi tanımaları, incelemeleri gerekenbir kuruma kredi verdiler.Bütün bu zehirli aktifleri taşıyorlar,bu kurumdan faydalandılar.Tam bu kurumun başı iyice derde girmek üzereyken,devlet bu dev sermaye enjeksiyonunu yapıyorve aslında firmayı devralıyor.Kamu malı haline geliyor.Zira devlet şimdi bu şirketin %90 küsuruna sahip oldu..Ve şirketin yükümlülüklerini karşılamasını, borçlarını ödemesini sağlıyor.Bu durumda da hala ahlaki çöküntü tehlikesi olduğunu düşünüyorum..Çünkü ileride de, evet o kurumun sermayedarlarının canını yakıyorsunuzancak hala bir ABD bankasına kredi açmaya gönüllü olursunuz,zira düşünürsünüz ki işler kötüye giderse ABD hükümeti devreye girecek,hisse senedi alarak ortak olacak ve her nasılsa bu bankayı kurtaracak..Böylece gelecekte de düzgün fiyatlama yapmaz ve gereksiz risk almaya devam ediyor olabilirsiniz.Ancak eğer bu kredi piyasalarının açılmasını sağlar,çiftçi veya fabrika kuracak yatırımcı kredi bulmaya başlarsa,belki de buna değer.Ve mantığım bana diyor ki, eğer devletin derdi bankaları kurtarmak değilse,işin aslında bu kısmıyla ilgileniyorlardır, yani kredi isteyen çiftçiyle,veya fabrikayı kurabilmek içinkrediye ihtiyacı olan yatırımcıyla.Niçin bu 700 milyar $'lık fonu alıp,direk reel sektöre kredi açacakbir fon oluşturmuyorlar?.niye bu bankaların hepsini kendi hallerine bırakıp,batmalarına izin vermiyorlar?Geri döndüklerinde, doğru düzgün risk ölçümlemesi ve kontrol mekanizmaları ile geri gelecekler vebu sayede daha sağlıklı, daha etkin olacaklar.Herkes de hatasının bedelini ödemiş olacak.Ki ekonominin hızla büyümeye başlayacağı bir sonraki dönemde debu ahlaki çöküntü tehlikesini tekrar yaşamayalım.Ve direk çiftçiye, makina üretecek yatırımcıya, her kime lazımsadirek ona kredi olarak verebileceğimiz700 milyar $'ımız var.Ve tabii, hala ahlaki çöküntü konusu da var.Ve bu konu politik olarak çok kullanılacak.Kime kredi açıyorsunuz, vesaire vesaire..Belki o zaman gene de bir açık eksiltme yapmanız gerekebilir.Ama çizgiyi çektiğimizde altında kalan netice şudur:Eğer devlet reel ekonomiyi destekleme konusundakigörüşlerinde gerçekten samimi olsaydı, bu 700 milyar $'lık fonu bu kadar dolaylı şekilde kullanıyor olmazdı.Direk reel ekonomiye kredi açıyor olurlardı.Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşçakalın

Açıklama

Alternatif planlar ve ahlaki tehlike. Http://www.khanacademy.org/video?v=roap32sTgPk: En fazla ücretsiz dersler

Bunu Paylaş:
  • Google+
  • E-Posta
Etiketler:

Khan Academy

Khan Academy

Misyonumuz, her yerde herkes için dünya standartlarında bir eğitim sağlamak. Tüm Khan Academy içerik www.khanacademy.org adresinden ücretsiz olarak sunulmaktadır.

YORUMLAR



9.8/10

  • 185
    Olumlu
  • 2
    Olumsuz
  • 76
    Yorum
  • 56154
    Gösterim

SPONSOR VİDEO

Rastgele Yazarlar

  • ADDVOiCE

    ADDVOiCE

    28 Mayıs 2009
  • jkimisyellow...ish

    jkimisyellow

    8 Temmuz 2009
  • segtlim

    segtlim

    21 EKİM 2008

ANKET



Bu sayfa işinize yaradı mı?