n daha konservatif davranıyor olabilir..Biz gene basite indirgemeye çalışalım,bilançolarında bulunan CDO'ların defter değeri ile muhasebeleştirilmiş olduğunudüşünelim.Bilançolarındaki CDO tutarı, özkaynaklarından daha yüksek,bu şekilde yazmamın bir sebebi var.Bilançolarında yer alan CDO'ların özkaynaklarından yüksek olması,bizi başka bir soruya yönlendirecek: Bu bankaların problemi likidite darboğazı mıyoksa ödeme kabiliyetlerinde mi problem var?.Eğer bu aktiflerin 3 milyar $ değerinde olduğuna vebu borçların 4 milyar $ değ

erinde olduğuna inanıyorsanız,problemin nakit akışı mı ödeme güçlüğü mü olduğu sorusunun cevabıbunların değerinin 2 milyar $ olup olmadığıyla bağlantılı hale geliyor..Eğer bunların değeri 2 milyar $ ise,özkaynaklar 1 milyar $'dır.Eğer bunların değeri 1,5 milyar $ ise, ki bu iyimser bir tahmin,hala 0,5 milyar $ özkaynağınız vardır..Yani hala ödeme gücünüz var.Ödeme gücü var, bu durumda teorik olarak,borçlarının vadesi geldiğinde başka bir yerden kredialarak geçici likidite sıkışıklığını atlatabilirler..Belki gelecekte aktiflerindeki bazı varlıkları satabilirlerve hala özkaynakları pozitif olur.Şimdi geliyoruz bankaların bilançolarında yer alan buteminatlandırılmış borç yükümlülüklerinin, yani CDO'ların gerçek değerinin ne olduğuna.Gerçek değer nedir?İnsanoğlu, bu sorunun cevabını vermek içinpiyasaları, pazarı oluşturmuş.Günümüzde bir şeyin gerçek değeri,piyasadaki fiyatıyla belirleniyor.Eğer bunların gerçek değeri 1 milyar $ veya daha azsa,o zaman neler olur düşünelim.Diyelim ki bunların değeri yoksa,bu durumda 3 milyar $'lık aktifimiz, 4 milyar $'lık borcumuz olurve özkaynak negatiftir.Bu şirket değersizdir.Bu şirkete daha fazla kredi vermek,parayı boşa harcamak olurdu.Dipsiz kuyuya para atmak deyimini hatırladım birden.Bu şirketten alacakları olanlar muhtemelenparalarını geri alamayacaklar.Özellikle de kreditörler arasında öncelikli ödeme sıralaması varsa,ve parasını en son geri alacak olan gruptaysanız,bu şirket iflas ettiğinde paranızı geri alma ihtimaliniz hiç yok...Şimdi büyük resmi görmeye çalışalım.Büyük resme bakalım, eğer bu durum sadece bir tekbanka için geçerli olsaydı bunu çok önemsemeyebilirdik....Bu problem bir tek banka için geçerli olsaydı, son on yıllık dönemde CDO işlemlerinden elde ettiklerikarın bir kısmını geri veriyorlar, bırakınız biraz da zarar etsinler bile diyebilirdik..Ancak konu sistematik riske geliyor,bu videoda özellikle bu konu üzerinde durmak istiyorum.Burada 4 milyar $ borç var,bunun önemli kısmı diğer bankalardan kullandıkları krediler olabilir..Bu bankanın bilançosunun pasifinde başka bankadan kullandığı kredi olduğuna göre,bu kredi başka bir bankanın bilançosunun aktifinde de alacak olarak gözüküyor olmalı.Örneğimizdeki bankalardan bunun ismi A Bankası ve bunun ismi de B bankası olsun.Diyelim ki bunun 1 milyar $'lık kısmı,B bankasından almış oldukları kredi olsun.Bu durumda, krediyi veren B bankasının bilançosunun aktiflerindeaynı rakamı A bankasından alacaklar olarak göreceğiz...Vermiş oldukları bu kredi, B bankasının aktifleri arasında.Borçların birisi B bankasından alınmış olan kredi....Banka B'nin parası vardı, Banka A ya kredi olarak verdi,nakit buraya geldi.B bankasının bilançosunun aktifinde, A Bankası'na vermiş oldukları kredi alacaklar arasında gözüküyor.Burada da B bankasından alınmış olan kredi pasifte borçlar kaleminin altında gözüküyor.B bankasından kullandıkları krediyi, aldıkları bu parayıbaşka bir bankaya kredi olarak kullandırmış olabilirler. Diyelim ki C bankasına kredi vermiş olsunlar..Sanırım ne kadar birbirleriyle bağlantılı olabileceklerini kavramaya başladınız.Diyelim ki A Bankası'nın bilançosunun aktifinde yer alanbu 3 milyar $, c Bankası'na verdikleri kredi olsun..Bu kredi, C Bankası'nın bilançosunun pasifindeA Bankası'ndan kullanılmış olan kredi olarak gözükecek.C'nin bilançosunda, A Bankası'na 1 milyar $ borç.A'nın bilançosunda da C'den 1 milyar $ alacak.Bir de B'ye 1 milyar $ borç var.Bu örneği tekrarlamaya devam edebiliriz.Birbirini tamamlayan, takip eden hareketler gibi düşünebilirsiniz.Belki Banka B de başka bir bankadan kredi kullanmış olabilir.Şimdi işleri iyice karıştıracak bir kredi daha ekleyelim örneğimize,.B Bankası da C Bankası'ndan kredi kullanmış olsun..C Bankası'nın bilançosunun aktifindeB Bankası'na kullandırmış olduğu kredi yer alacak...Evet, şimdi durum enteresan.Diyelim, Banka B'nin Banka A'ya verdiğikredinin vadesi geldi...Diyelim ki bu bankanın verdiği kredilerin henüz vadesi gelmemiş...Bu kredilerin vadesi henüz gelmediği için,Banka A bu kredilerden nakit girişi sağlayamıyor.Diyelim bu 4 milyar $'lık kredinin vadesi geldi.Buradakilerin hiç birisini satamıyorlar.Banka A'nın bir şekilde 1 milyar $ bulup, Banka B'deki kredi borcunu kapatması gerekiyor.Durum böyle.Örneğimizde burada yer alan varlıklarını likide edemediklerinisöylemiştik.Burada da CDO'ları var.Burada birkaç tane farklı konu var.Eğer konunun likidite sıkışıklığı olduğunu düşünüyorsanız,bilançoda 2 milyar $ değerle gösterilen bu varlıklarıngerçek değerinin de 2 milyar $ olduğunu, sadece bunların likide edilemediğini yani satılamadığını düşünüyor olmalısınız.Satılamıyorlar, zira kimse onları satın almak istemiyor..Gerçek değer nedir sorusunu hatırlayalım, eğer hiç kimse satın almak istemiyorsa yani piyasadaalıcı yoksa bunların değersiz olduğunu söyleyebilir miyim?A Bankası da hiç kimse satın almak istemediği için satamadım ve likidite sıkıntısı çekiyorum,ama bunların değeri 2 milyar $ diyor.Yapabilecekleri şu, birisinden kredi alacaklar.Belki de bu varlıkları teminat olarak FED'e verirler vekarşılığında FED'den 1 milyar $ kredi kullanırlar.Burada durup şunu da belirteyim, anlattıklarımız ABD piyasalarındaki uygulamalar. Aslında bu finansal uygulamaların çoğu uluslararası geçerli, ancak gene de kanunlar, mevzuat, düzenleyici kurumların öngördüğü uygulamalar, kısacası kurallar diyelim,.. bazen bir ülkeden diğerine değişiklik gösterebiliyor.Fed'den 1 milyar $ kredi kullanırlar ve B Bankası'na olan borçlarını öderler.Ancak bunu yapma şansları yok.Sanırım FED bu CDO'ların teminat olarak yeterince sağlam olduğunudüşünmüyor olmalı ki,bunları teminat olarak kabul edip kredi açmıyor..Diğer bir çıkış yolu, yeni sermaye bulmak olabilir, yaniözkaynaklarını artırabilmek için, diğer devletlerin yatırım fonları ile görüşüyor olabilrler.Bu konuya başka videolarımızda değimiştik.Başka bir devletin yatırım fonu gelecek, nakit yatırarakortak olacak.Diyelim ki bu şirketin eskiden 500 milyon adet hisse senedi vardı,2 milyar adet hisse senedi daha ihraç edecekler ve bu yeni hisse senetlerini nakit karşılığı satacaklar.Yatırım fonu yeni ihraç edilen 2 milyar adet hisse senedini satın aldığında, bu şirketin %80'ine sahip olacak...Diyelim ki şirketin %80'lik kısmı için 2 milyar $ ödemiş olsunlar,bu yeni kaynak sayesinde kredi borçlarını ödeyebilecekler.Diyelim ki yabancı devlet fonlarına da satamıyor olsunlar,bu fonların eskiden bankalardan ağzı yanmışve artık bu sektörde yatırım yapmak istemiyorlar diye düşünelim örneğimizde.Yeni kredi bulamadılar. Özkaynaklarını artıracak yeni ortak alamadılar. Bu durumda ne olacak?Bu durumda neler olabileceğini daha önce öğrenmiştik....Bu durumda şirket iflasa doğru gider.Lehman Brothers firmasında yaşananlar bu örneğimize benziyordu,ve sonunda iflas etti..Firmayı satın alacak kimseyi bulamadılar,yeni kredi bulamadılar,.ve iflas ettiler.......Eğer sistemdeki bankalardan birisi iflas ederse,ilginç gelişmeler yaşanıyor.B Bankası da bilançosundaki CDO'lar dolayısıyla endişeli..C Bankası'ndan kullandıkları kredinin vadesi geldiğindeolacaklardan da endişeliler.Zira şimdi kendilerinin A Bankası'na yaptıklarını,kredilerini ödemeleri gerektiği gün diğer bankalar B Bankası'na yapacak..Burada yeni bir problem daha var.Bu kredi A Bankası'na geri ödenmiyor..Kim bilebilirdi ki?A Bankası iflas ediyor.İflas edince, bunların hiçbir değerinin olmadığını anlıyoruz.Bunların değeri olmayınca, hiçbir şey alamıyoruz,veya çok az bir şey geri alabiliyoruz...Bunun değerinin 1 milyar $ olduğunu düşünüyordum,belki bunu 0,5 milyar $'a indirmem gerekecek.Artık iki problemim var.Bu kredi geri ödenmiyor.Banka A iflas etti.Eğer bu kredimin bir kısmını olsun geri alabilmek istiyorsam,A Bankası'nın varlıklarının likide edilmesini beklemem gerekecek..Yani buradaki varlık, aslında donuk kredi..A Bankası'na verdiğim bu kredi, benim olduğunu düşündüğüm değerde değil..Bir de bilançomda bu CDO'lar var.D Bankası'na verdiğim kredi vardı,diyelim ki D Bankası da battı,orada da donuk bir kredim var....Kredi geri ödemelerinde de problemler yaşandı,ancak işin özündeki problemin teminatlandırılmış kredi yükümlülüklerinden kaynakladığını düşünüyorum.Eğer A bankası bilançosundaki CDO'ları2 milyar $'a satabilseydi, bu zincirleme etki oluşmayacaktı.Lehman Brothers firmasında yaşananlar,bu zincirleme etkiyi tetikledi.C Bankası'nın da ne kadar endişelenmeye başladığını tahmin edebilirsiniz,CDO'lar var, ayrıca Banka B'deki donuk alacaklar......Sistemdeki bütün bankalar korkmaya ve daha tedbirli olmaya başlıyorlar.Diğer bankalara kredi vermemeye başlıyorlar..Topladıkları nakitin üstünde oturuyorlar,ve kredi kullandırmaktan imtina ediyorlar.Olası sıkıntılardan korunmak için, ellerinde nakit olmasınıtercih ediyorlar.Bankalar arasındaki kredi işlemleri duruyor.Herkes verdiği kredileri geri almaya çalışıyor,ve hiç kimse yeni kredi vermek istemiyor. FED'in çözmeye çalıştığı temel sıkıntılardan birisi işte tam da bu durum.ABD'deki finansal sistemde yaşanan durumu oldukça basite indirgeyerek anlatmaya çalıştık.Umarım bu anlattıklarımız, finansal krizi biraz daha detaylı anlayabilmek için yararlı olmuştur.Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın...