uz. 30km'de hala kabukta olursunuz. Eğer70km veya 100 km derine inerseniz, o zaman muhtemelenmantoya ulaşırsınız. Unutmayın burada tanımını yaptığımız şeykabuk, manto ve çekirdek. Yani kimyasal düzenden bahsediyoruz.Bunu açıkça yazalım. Kimyasal Düzen.Kabuk temelde,meydana geldiği moleküllere bağlı olarakyani alaşımına bağlı olarak mantodan farklıdır. Şimdi mantoya bakalım:Bu şekilde bir katman olan manto; yine tam ölçeklendiremiyorumçünkü kabuk 30 ile 60 km arası bir derinliğe sahipken, mantoyaklaşık olarak 2900 ile 3000 km ara

sı bir derinliğe sahiptir.Yani buradaki tüm bu alan mantoyu oluşturuyor.Bunu da yazalım ve burası2900 ile 3000 km arasıbir derinliğe sahip. Yani bu aslındamantonun otuzda biri bile değil. O yüzden burada çizdiğimden daha bile ince bir şekildeçiziyorum. Manto kendi içinde üst manto vealt manto olarak ikiye ayrılır. Bu ayrımı daburada çizerek belirtelim.Tam buraya bir çizgi çekiyorum. Üst manto; tabi bu sınırı tanımlamanın farklı yolları da mevcut.Üst manto aşağı yukarı 700 km kadarderine iniyor; bunlar çok uzak mesafeler.Yani bu dümdüz aşağıya iniyor. Evet, burası üst manto,bunu da buraya asıl mantonun üzerine yazalım.Burası üst manto ve burası daalt manto.Şimdi bazı şeyleri biraz netleştirelim,kabuk için katıdır demiştik. Üst mantodanaşağıya doğru indiğinizde, yani üst mantonunüst kısımlarına gelirseniz, - bunu biraz daha anlatacağım - burası,katı olacak kadar soğuktur. Dolayısıyla burada katı bir kısım bulunur.Yani, bu üstteki bölgenin tamamı katıdır.Çünkü buradaki kayalar erime noktasısıcaklığına erişmemiştir. Daha önceki videolarda,katı kısım ile yani üst mantonun katı kısmıve kabuğun birleşimineLitosfer dendiğini öğrenmiştir. Litosferden bahsederken, mekanik düzenden bahsetmiyoruz.Neyin katı olup olmadığını tartışmıyoruz. Evet, burası Litosfer;bunu da yazalımLitosferin biraz aşağısına doğru indiğinizde, sıcaklıklarınakışkanlık için yeterli yükseklikte olduğunu görürsünüz;aslında akışkan tam da doğru kelime değil ama bunu bir tür şekil değiştirebilen katı veya plastikya da magma olarak düşünebilirsiniz. Bu katmana da astenosfer diyoruz.Burada işaretlediğim bu alan, bu katman,yani akışkan bölüm; aslında akışkan dememeliyim,bu bir tür şekil değiştiren katman, çok uzun zaman dilimleri içinde şekil değiştirir.Ancak kara ile kıyaslanıncaçok daha akışkandır. Bunu magma gibi düşünebilirsiniz vebu katmana Astenosfer diyoruz.. Akışkandır ancak,su kadar akışkan değildir. Su ile kıyaslanınca biraz dahaağdalı bir yapısı vardır.Evet, burası astenosfer.Üst manto,kayayı eriterek akışkan hale getirebilecek kadar sıcakken,buradaki basınç da astenosferin bir şekildeakışkan kalmasını sağlayacak kadardüşüktür. Ancak daha derinlere, alt mantonun da derinliklerine doğruinmeye başladığınızda bu sefer daha yüksek basınçla karşılaşırsınız.Aslında doku hala akışkandır anca daha yoğun biryapıya sahiptir.Bana göre alt mantoyu kafanızda canlandırmanın en iyi yolu bu.Alt manto daha yoğun bir yapıya sahiptir. Dolayısıylaburadaki tüm bu alanı eriyik kayagibi düşünebilirsiniz, akışkandır ancak bu eriyik kayanınüst kısmı daha akışkandır ve burada daha az basınç olduğundandaha kolay hareket eder. Buradaki basınç, yukarıda bulunan kayaların yaptığı baskıdan kaynaklanır; yerçekiminin her şeyinasıl aşağıya doğru çektiğini hatırlayın. Yerçekimi sebebiyle buradaki tüm molekülleraşağıya doğru gitmek ister. Yani aslında aşağıda doğru uygulanan bir basınç söz konusudur.Dolayısıyla ne kadar derine inerseniz, basınç da o kadar artar.Çekirdeğe doğru daha derinlere inmeye devam edelim.Çekirdek de dış çekirdekve iç çekirdek olarak ikiye ayrılır. Burası dış çekirdek,bunu da yazalım vetabii ki bu kısım da iç çekirdek, evet.Mesafeler konusunda belli bir algıya sahip olduğumuzdan,dış çekirdeğin genişliği ya da başka bir deyişle kalınlığı yaklaşık olarak 2300 km'dir.Kalınlık olarak düşünürseniz, bunlar gerçekten muazzam mesafeler. Buradanbir 2300 km daha derine inerseniz; ya da şöyle düşünelim,mantodan derine doğru inmeye başladığınızda 2300 km sonra dış çekirdeğe ulaşırsınız ve sonrasında iç çekirdek gelirki aslında burası Dünyanın merkezidir. İç çekirdek .Aslında burada sınırları biraz daha ölçeğine uygun olarak çizmeliyim -evet biraz daha bu şekildeolacak - çünkü aslındadış çekirdek iç çekirdekten daha kalındır. Söylediğim gibi,dış çekirdek - bunu da yazalım - dış çekirdek yaklaşık olarak 2300 km kalınlığındadırve sonrasında iç çekirdek gelir.Bunu daha sıcak bir renkle çizsek daha iyi olacak aslındaBurada gördüğünüz üzere, iç çekirdek bizi Dünyanınmerkezine götürür.Burası da 1000 km'den biraz daha kalındır.Evet, burası iç çekirdek. Benim elimdeki rakam yaklaşık olarak 1200 km.Hem dış çekirdek hem de iç çekirdek olmak üzere,tüm çekirdek temelde nikel ve demirden oluşur. Dünyanın oluşumunu düşünün.Tüm dünya son derece sıcakken ve bir tür sıvı halindeyken,ağır elementler bu sıvının içinde aşağıya batmıştır.Daha hafif olanlar.. ya da şöyle söylemek gerekirsebunların dışındaki hafif elementler ve gazlar doğaları gereği yukarıya doğru çıkmıştır.Doğal olarak gaz halindeki elementler bu sıvının içinde baloncuklar oluşturarak bir tür fokurdama etkisi meydana getirmiştiriçtiğimiz sodanın içindeki karbonun baloncuklanması gibi düşününve sonunda sıvının içinde fokurdayan bu gazlaratmosferi oluşturmuştur. İşte bu yüzden, Dünyanın bileşimine baktığınızda, en yoğun veen ağır elementelerin merkezde olduğunu ve en hafif elementlerin deatmosferi oluşturduğunu görürsünüz. Bu sebeple, dış çekirdek ve iç çekirdekbaskın olarak nikel ve demirden oluşur.ve yapıları da birbirine çok benzer.Kimyasal açıdan alaşımları birbirlerine çok yakındır.Aralarındaki temel fark, dış çekirdektekisıcaklıkların nikel ve demiri eritebilecek kadar yüksek olmasına rağmen basıncındüşük olması sebebiyle bu elementlerin akışkan bir yapıda olmalarıdır.Dolayısıyla, burası bizim sıvı dış çekirdeğimizdir.Bu bölge özellikle manto ile karşılaştırıldığındaçok daha düşük bir yoğunluğa sahiptir. Bu nedenle insanlar genelliklebu bölgeyi bildiğimiz anlamda sıvı olarak düşünürler. Ancak derinlere indikçe,basınç o kadar yükselir ki, iç çekirdeğe vardığınızda -üzerinizde kalan tüm katı kısmın,binlerce kilometre uzunluğundaki kayaların aşağıya doğrubasınç yaptığını hatırlayın. Dolayısıyla,iç çekirdekte de sıcaklık ciddi anlamda çok çokyüksek olmasına rağmen basınç da o kadar fazladır kimoleküller hareket edemez. Sıvı hale gelemeyecek kadarsıkışık bir şekilde dururlar. Bu sebeple iç çekirdek yüksekısıya sahip olmasına rağmen, basıncın da yüksek olması sebebiylekatıdır.Gördüğünüz gibi, buradaiç çekirdek ve dış çekirdek arasındaki temel fark aslında kimyasaldır.Her ikisi de aynı materyalden oluşmasına ve neredeyseaynı kimyasal yapıya sahip olmasına rağmen,dış katmandaki daha düşük basınç sebebiyledış çekirdek daha sıvı bir forma sahiptir.Umarım bu video,size dünyanın yapısıyla ilgili biraz daha açık ve kapsamlı bir bilgi vermiştir