ık.İşlem yaptığımız anda,A Bankasının o anki değerini belirlemiş olduk.Piyasada oluşan işlem fiyatı hisse başına 12 $ ise,bu şirketin piyasa kapitalizasyonu yani değeri 6 milyar $ demektir.Hisse senedi borsasında işlem olduğunda,alım/ satım işlemini gerçekleştiren bu iki kişi,aslında demiş oluyorlar kibiz bu şirketin sermayesinin 3 milyar $ olduğuna inanmıyoruz, aslında sermayelerinin değeri 6 milyar $.Kuruma bu değeri biçmelerinin farklı sebepleri olabilir,kurumun müthiş bir marka değeri olduğuna, çok karizmatik yöneticilere

sahip olduğuna,bilançodaki rakamlarla yansıtılmayan bu tarz değerlere sahip olduklarına inanıyor olabilirler.Veya bilançonun aktifinde yer alan kalemlerin değerinin daha fazla olduğuna inanıyorlardır.Belki bankanın son bilançosunu açıklamasından bu yana geçen süredebu aktif kalemlerinin değer kazanmış olabileceğini düşünüyorlardır.Veya bankanın bu aktifleri son değerlemesinden beri..Bir başka gelişme daha var.Ve bu, dünyada şu an olup bitenlerleçok bağlantılı.Piyasada oluşan fiyat,defter değerinin altındaysa ne olur?Hisse senedinin piyasada oluşan fiyatı 3 $ olduğundadurum buydu.Hisse başına 3 $ çarpı yarım milyar adet hisse senedi,sermayenin piyasa değeri 1,5 milyar $ eder.Tam olarak üstünde durmak istediğim buydu,sermayenin piyasa değeri.Piyasa bu durumda ne demiş oluyor?Veya en azından, tam şu anda bu hisse senedinialıp/satan iki kişi ne demiş oluyor?Demiş oluyorlar ki,A Bankası, sen bize diyorsun ki varlıkların eksi yükümlülüklerinin değeri 3 milyar $,ancak biz bunun doğru olduğuna inanmıyoruz.Biz, varlıklarından yükümlülüklerini çıkardığında 1,5 milyar $ kaldığını düşünüyoruz.İnsanların zihnini okuyamadığımız içinneden böyle düşündüklerini bilmiyoruz.Belki varlıkların değerinin daha az olduğunu düşünüyorlardır.Belki yükümlülüklerin değerinin daha yüksek olduğunu düşünüyorlardır.İnsanların zihnini okuyabildiğimizi varsayalım.Düşünüyorlar ki,acaba bu bilançodaki kalemlerden hangisi biraz flu?Bence bu kalemde biraz oynamış olabilirler.Bunun değerinin 4 milyar $ ettiğini düşünmüyorum.Bence ancak 2.5 milyar $ eder.eğer bunun değeri 2,5 milyar $ ise,o zaman toplam aktiflerin ne kadar ediyor?Geriye 1.5 milyar kalıyor.Yani aktiflerinin değeri 24,5 milyar $.Bunun biraz karışık olduğunu farkındayım.Ancak piyasa bunun fiyatı hisse başına 3 $'dır diyorsa,bunun anlamı, bu şirketinpiyasa değerinin 1,5 milyar $ olduğudur.Piyasa neden böyle düşünüyor, bilmiyoruz.Muhtemelen, bunun değerinin4 milyar $ etmeyeceğini düşündükleri içindir.Bunun değerinin 2,5 milyar $ olduğuna inanıyorlar.Yani, 1,5 milyar $ daha az olduğuna.Eğer yakında bunun değeri 2.5 milyar $ olursa,o zaman bunların hepsinin toplamı 24.5 milyar $ eder, umarım doğru topladım,eksi 23 milyar $.Bu da bize sermayenin piyasa değerini verir.Buna sermayenin piyasa değeri diyelim.Sermayenin piyasa değeri 1,5 milyar $.Bu çok ilginç bir soru doğuruyor.İnsanlar, ve özellikle de bankalar,bu aktif kalemlerinin değerine nasıl karar veriyorlar?Özellikle de bu CDO'ların.Bunun yapmanın bir kaç yöntemi var.Ekonomi felsefesinin değişik ekollerine göre,oldukça farklı değerleme yöntemleri var.Maliyet fiyatıyla değerlendirebilirsin.Belki, gayrımenkul fiyatlarının sadece yükselebileceğinin düşünüldüğü zamanlardasatın alınmış olabilir ve banka bunlara 4 milyar ödemiş olabilir, maliyet bedeli budur.O zamanlar, bu CDO'lar yüksek getiriler sağlayanmüthiş yatırım araçları olarak gözüküyordu.Bu iyimser varsayımları baz alarak,banka 4 milyar ödedi.Bilançolarına bunları aynen 4 milyar $ değer ile kaydettiler,ve daha sonra aktiflerindeki bu kalemin değerini bir daha güncellemediler.Yani 4 milyar $'lık maliyet değeri ile duruyor.Bu durumda, insanlar bu değerin gerçeği gösterip göstermediğinisorgulamak konusunda çok haklı olurlar.Düşünürler ki , bu pek de mantıklı gelmiyor.O zamandan beri hiçbirşey öğrenmediysek, en azından gayrımenkul fiyatlarının hep yükselmeye devam etmeyeceğini, ve hatta aslında düşebileceğini de öğrendik.Biliyoruz ki, buradaki, CDO'lar arasındaki en riskli kısım,konut kredilerinin çok küçük bir kısmı ödenmediğinde dahibunun değeri sıfırlanabilir.Şirketin en üst düzeydeki yöneticisi, veya mali işlerden sorumlu tepe yöneticisi olarakbilançoda bunların gerçek değerini göstermemek için yeterince motivasyonunuz var.Çünkü şirketin hisse senedinin değerinin yüksek olması durumunda, elinizdeki hisse senedi alım opsiyonlarıbundan şahsi olarak kar etmenizi sağlayacak.Başarınız, kurumunuzun hisse senedinin borsadaki fiyatı ile ölçülüyor.Belki ileride, finans sektöründe yöneticilere verilen primler, hisse alım opsiyonları gibi konularda da bir video hazırlarım.Yöntemlerden birisi buydu, maliyet fiyatı....-Maliyet bedeli ne idiyse, bilançoda bu rakamı göstermek.Şimdi size daha önce haberlerde duymuş olabileceğinizbirkaç terimden bahsediyor olacağım....Finansal modele göre değerleme.Bu demektir ki, benim kendi geliştirdiğim bir finansal model var,bu aktiflerin değerlerini belirlemede ben kendi modelimi kullanacağım.Ülkedeki en iyi okullardan mezundoktoralı kişileri işe aldım.Bunların bazıları uzay bilimciler, şaka yapmıyorum, gerçekten öyleler.Aya adam gönderebilirler.Bu kişiler, belirli varsayımlar oluşturarak,bu varsayımlara dayanan müthiş modeller oluşturdular bilgisayarda.Bunların değeri neymiş,bu finansal modellemeden çıkan sonuca bakacağız.Kaç tane konut kredisinin taksit ödemesinde gecikme veya ödememe olabilir, kişilerin davranışları, psikolojik etkiler,..bunların hepsini finansal modelimizin içine koyuyorlar.Bu gibi konularda beklentilerimize göre belirlediğimiz değerleri gireceğiz modelimize,bu rakamlara göre de diyecek ki bunların değeri 3 milyar $'dır.Yeni rakamlar girildiğinde, sonuç değeri de tekrar belirlenecek..Demek zorunda kalacaklar ki,bunu değeri 4 milyar $ değilmiş, yeni değerlemeyi belirtmemiz gerekiyor.Bu aktif kaleminin değerini azaltmamız gerekiyor diyecekler.Bunu bankaların bilançolarını açıklama dönemlerinde,gelir kalemlerini detaylandırırken açıkladıklarını pek çok kez duymuş olabilirsiniz.Aktifin değerini azalttık.4 milyar $'lık aktifimiz olduğunu düşünüyorduk.Belki alırken ödediğimiz değer, yani maliyetimiz buydu.Modelimizi yeni varsayımlara göre tekrar çalıştırdık vebu yeni varsayımlara göreşimdi 3 milyar $'lık aktif değerimiz var.Yani aktifimizi 1 milyar $ azalttık.4 milyar $ belki maliyet bedeli baz alınarak bilançoda gösterilen tutardı,eski modelimizdeki tutardı,şimdi modele koyduğumuz yeni varsayımlara göre değerliyoruz.Bundan hemen şüphe duymalısınız.Zira bir kez daha, bankaların kendi bilançoları hakkındagene kendilerinin yapmakta olduğu raporlamaya güvenmeniz bekleniyor.Bunlar iyi niyetle yapılmış olabilir.Ancak işin nihayetinde, bu değeri belirleyen şey,modelin nasıl tasarlandığı, modele girilen varsayımların nasıl belirlendiği, veişin açığını isterseniz, bunları belirleyenlerin kaç tane doktora belgesi olduğu beni hiç mi hiç ilgilendirmiyor..İşin nihayetinde, bu rakamlarda istediğiniz sonuca ulaşmak için,varsayımlarınızla da oynayabilirsiniz.Samimi olarak belirtmek gerekirse, piyasadakilerin de sizin varsayımlarınızı ne şekilde belirlediğiniz konusundaşeffaf şekilde bilgi alma imkanı da zaten yoktur.Buna inanması hakikaten çok zor.Her şeye rağmen, muhtemelen bu, 4 milyar $'dan daha iyi bir tahmin.Özellikle bu tutarı azalttıkları için.Bunun hakkında daha sonra başka bir video yapacağım,zira neden aktif değerini azaltmaya devam ettikleri konusunu da irdelememizde fayda var.Neden kullandıkları finansal modeller,gitgide daha kötümser senaryolar üretiyor.Belki de sadece zaman kazanmaya çalışıyorlardır.Belki de finansal modellerini ilk çalıştırdıklarında,bunların değerinin sıfır olduğunu gördüler.Ki bu da demek oluyor ki sermayelerinin değeri sıfır.Zira bunun değeri sıfırsa,varlıklarınızın değeri sadece 22 milyar $ ve yükümlülükleri ise 23 milyar $,yani eksideler.Bu borçlarını ödeyemeyecekleri anlamına gelir.Yani aslında iflaslarını ilan etseler iyi olur.Ancak iflas ettiklerini ilan etmek istemiyorlar.Şirketi batırmaktan sorumlu tutulmak istemiyorlar..Dolayısıyla bunların değerinin sıfır olduğunu dakabullenmek istemiyorlar.Belki değerin dört değil de, üç olduğunu kabullenebilirler.Bu durumda piyasaya çıkıpdaha fazla para toplamaya çalışacaklardır.Bunu biraz sonra açıklayacağım.Bunun size biraz karmaşık gelebileceğinin farkındayım.Ancak finansal modele göre değer belirleme yöntemi dediğimiz bu.Bunun hakkında çok şey duymuşsunuzdur.O kadar da havalı bir kavram değil aslında.Ama kullanılan model çok havalı olabilir.Kullanılan model ne kadar sofistike olursa olsun, neticede dediğiniz şey şudur,bu aktif kaleminin değerinin ne olduğunu bulmak için kendi modelimi ve kendi varsayımlarımı kullanacağım diyorsunuz.Tahmin edebileceğiniz gibi, bu varlıkların değerinibelirlemede kullanılacak en güvenilir varsayımlar olmayabilirler.Diğer yöntem ise piyasa fiyatlarını baz alarak muhasebeleştirmek.Piyasa fiyatlarına göre.Bu yöntem, temel olarak diyor ki,bu ikinci el piyasalarda işlem gören bir yatırım aracı.Bu CDO'lar, en azından eskiden,piyasada işlem görüyorlardı.Ve piyasada fiyatı oluşuyordu.Belki bende bu CDO'lardan 1 milyarlık var.Ve diyelim ki bu CDO'ların piyasa değeri, CDO başına 1,5 $.Bu sayıları sadece örnek olarak kullanıyorum, bunlar gerçek veriler değil.Bu durumda, bu CDO'ların piyasa değeri 1.5 milyar olur..Yani eğer piyasa fiyatlarını baz alarak muhasebeleştirirsenizbunu 1,5 milyar $ olarak bilançonuzda göstermeniz gerekir.Yani gene bilançodaki bu aktif kaleminin değerinin azaltmanız gerekir.Peki neden herkes bilançosunda bu şekilde göstermiyor?Bence bu çok yerinde bir soru.Size bankaların bunu neden yapmakistemediklerini söyleyeyim.Öncelikle, bunları satın almak isteyen kimse olmadığı için-ki muhtemelen bunların değerinin sıfır olduğunu düşündükleri için satın almak istemiyorlar-piyasalarda işlem olmuyor, bu CDO'ların ikinci el piyasası kalmadı.Bunları satmaya çalışan kurum sayısı da az,ve bunları bir şekilde sıkıntıda oldukları için satmaya çalışıyorlar.Bu durumda ölü fiyatına satmaya çalışıyorlar, dip değerlerden.Bu sebeple insanlar, piyasada gerçekleşen fiyatlarınbu menkul kıymetlerin gerçek değerini yansıtmadığını düşünüyorlar.Bunu yapan az sayıdaki kurumun,bu işi çaresizlikten yaptıklarını düşünüyorlar.Dolayısıyla da, bu CDO'lara biçilen 1,5 milyar $ değerin, bunların piyasa değerinin,gerçeği yansıtmadığını düşünüyorlar.Fiyatın piyasada belirlenmesinin, yani aslında kapitalizmin en temel ilkesinin banagerçek değerin bu olduğunu söylemesini kabullenemiyorum diyorlar.Ki bunu söyleyenler, son 30 yıldırherşey piyasada belirlenir diyenlerle aynı kişiler..Bir yılda 20 milyon $ kazanıyorum, çünkü ben bir kapitalistim verisk aldım.Bu parayı hakediyorum.Ve aynen bu kişiler,şimdi piyasa fiyatına inanmadıklarını söylüyorlar.Çünkü şimdi piyasalar yanlış.Ama bizim doktoralarımız doğru.Bu çelişki hakkında biraz düşünürseniz,bu düşünce sisteminin kapitalizmle ilgisi olmadığını farkedeceksiniz, hatta komünist bir düşünce tarzı diyebilirsiniz.Zira komünist devletlerde, piyasalara inanmazlar.Piyasalara inanmak yerine,kendi ülkelerinin en iyi eğitimli, doktoralı vb beyinlerini,varlıkların gerçek değerini bulmak üzerepiyasaların inşası için işe alırlar..Fiyatı piyasanın belirlemesine izin vermeksizin.Neyse, politik konulara çok girmeyelim...Olan bitenleri düşününce sinirleniyor olabilirsiniz.-Sonuç olarak piyasa fiyatını baz alan muhasebeleştirme sistemi de bu.Şimdi farkettim ki, gene zamanımız bitmiş.Bir sonraki videoda görüşelim.Olan bitenlerdeki ince ayrıntılar hususunda konuşmaya devam ediyor olacağım,görüşmek üzere.